Ð߶ng Mòn HCM


Biên khäo và Nh§n иnh
Jen W. Nguy­n

Mµt trong nhæng ði«u khoän ghi trong Hi®p иnh Geneve ðã ghi rõ r¢ng t¤t cä lñc lßþng Cµng Sän Vi®t Nam (CSVN) ð«u phäi rút khöi Lào và Cam B¯t. Và không mµt lñc lßþng nào Nam B¡c nào s¨ ðßþc xâm nh§p vào lãnh th± cüa hai mi«n v¾i b¤t cÑ ý ð° gì. Hi®p иnh này ðã ðßþc quân Cµng Sän ký và cam kªt vào nåm 1954. Nhßng ðây chï là ngøy kª tÕm th¶i cüa t§p ðoàn lãnh ðÕo Cµng Sän Hà Nµi. Chï vài nåm sau ðó, quân Cµng Sän ðã bí m§t thiªt l§p mµt h® th¯ng v§n chuy¬n quân sñ bí m§t ð¬ thñc hi®n mßu ð° thôn tích mi«n Nam Vi®t Nam.

Tháng 5 nåm 1959, công vi®c xây dñng h® th¯ng v§n chuy¬n xâm lång kh±ng l° t× B¡c vào Nam ðßþc Cµng Sän B¡c Vi®t (CSBV) chính thÑc kh·i hành. Ðây là mµt h® th¯ng ð߶ng mòn dài ngo¢n nghoèo xuyên qua r×ng núi, bång sông ngòi, b¡t ð¥u t× th¸ tr¤n Vinh (B¡c Vi®t) len löi d÷c theo biên gi¾i Vi®t-Miên-Lào kéo dài vào ðªn t§n Häi Cäng Sihanouk · mi«n Nam Cam B¯t.

Trên su¯t ðoÕn ð߶ng mòn dài hàng chøc ngàn cây s¯, quân Cµng Sän ðã xâm nh§p vào lãnh th² Nam Vi®t Nam · các tïnh giáp biên gi¾i nhß Quäng Tr¸, Th×a Thiên, Quäng Nam, Quäng Tín, Kontum, Pleiku, Darlac, Quäng ÐÑc, Phß¾c Long, Bình Long, Tây Ninh, H§u Nghîa, Kiªn T߶ng, Kiªn Phong, Châu Яc, và Kiên Giang. Cµng quân ðã xØ døng Lào và Cam B¯t nhß mµt "bàn ðÕp an toàn" ð¬ t¤n công Vi®t Nam Cµng Hòa (VNCH). Nåm 1972, trong mµt cuµc xâm lång quân sñ ðÕi quy mô, hàng tråm ngàn quân CSBV t× bên Lào và Cam B¯t vßþt biên gi¾i ðánh vào các tïnh Quäng Tr¸, Th×a Thiên, Kontum, và Bình Long cüa VNCH. R°i cu¯i nåm 1974 và sang ðªn 1975, các binh ðoàn Cµng quân t§p trung bên Lào và Cam B¯t ðã m· nhæng cuµc t¤n công l¾n vào các m£t tr§n Quäng Ngãi, Phß¾c Long, Kontum, Ban Mê Thuµt, Quäng ÐÑc, và Tây Ninh. Và ðó cûng là cuµc xâm lång cu¯i cùng cüa quân CSBV trong cuµc chiªn.


H® Th¯ng Ð߶ng Mòn H° Chí Minh
L¥n Ð¥u Tiên Thành L§p Tháng 5 nåm 1959.
Chi«u Dài 1,500 km ð߶ng thÆng. H½n 100,000 km t±ng cµng các chi nhánh nhö)
Chi«u Rµng 90 km · khoäng rµng nh¤t.
Các Qu¯c Gia B¸ Xâm Nh§p Lào, Cam B¯t, và Vi®t Nam Cµng Hòa (Nam Vi®t Nam)
MÑc е Xâm Nh§p T× 1959-75 Trung bình 60,000 bµ ðµi Cµng Sän hàng nåm.
Nhæng TrÕm Chuy¬n Tiªp L¾n Techpone (Lào), M߶ng Nông (Lào), Snuol (Cam B¯t), Kratie (Cam B¯t), và häi cäng Sihanouk (Cam B¯t).
Th¶i Gian Di Chuy¬n t× B¡c vào Nam Giai ðoÕn ð¥u cüa cuµc chiªn: 6 tháng.
Giai ðoÕn cu¯i cüa cuµc chiªn): 1 tu¥n l­.
Nhæng Cuµc Hành Quân L¾n cüa QLVNCH và Hoa KÏ Ðánh Phá H® Th¯ng Ð߶ng Mòn HCM Hành quân vào Cam B¯t nåm 1970. Chiªn d¸ch Lam S½n 719 tÕi HÕ lào nåm 1971.


K¬ t× khi ðßþc thiªt l§p l¥n ð¥u tiên vào nåm 1959, mÑc ðµ xâm nh§p cüa quân Cµng Sän t× B¡c vào Nam càng ngày càng gia tång. Cho ðªn nåm 1970 thì h® th¯ng ð߶ng mòn HCM ðã tr· thành mµt m¯i lo ngÕi ðáng k¬ cho chánh phü VNCH. Tháng 3 nåm 1970, các lñc lßþng Hoa KÏ và VNCH tiªn vào Cam B¯t ðánh phá các cån cÑ quân sñ cüa CSBV. Mµt nåm sau ðó, h® th¯ng ð߶ng mòn HCM · HÕ Lào ðã b¸ Quân Lñc Vi®t Nam Cµng Hòa (QLVNCH) hành quân tiêu di®t. Cä hai chiªn d¸ch ðÕi quy mô này trong hai nåm 1970 và 1971 ðã gây nhi«u thi®t hÕi to l¾n cho quân Cµng Sän.

Tuy nhiên, h® th¯ng ð߶ng mòn HCM là mµt mÕn lß¾i quá vî ðÕi. T±ng s¯ chi«u dài cüa t¤t cä các chi nhánh trong r×ng, trên núi, trên sông, trong ð¸a ðÕo (dß¾i m£t ð¤t), và chßa k¬ ð߶ng bi¬n, cµng lÕi là ðªn cä vài tråm ngàn cây s¯. Do ðó, nhæng cuµc hành quân cüa QLVNCH và Hoa KÏ trong hai nåm 1970 và 1971 ðã không th¬ nào tiêu di®t ðßþc hªt thäy toàn bµ h® th¯ng ð߶ng mòn trùng trùng ði®p ði®p này t× trung ph¥n B¡c Vi®t cho ðªn Nam ph¥n Nam Vi®t Nam.

Nåm 1974, Hoa KÏ b¡t ð¥u c¡t giäm các vi®n trþ quân sñ cho mi«n Nam Vi®t Nam. Quân Lñc VNCH ðã phäi chiªn ð¤u trong mµt hoàn cänh thiªu th¯n r¤t tµi nghi®p. Quân ðµi không có ðü vû khí, ðÕn dßþc, xång d¥u, và quân cø. T® h½n hªt là sñ thiªu th¯n v« các phß½ng ti®n không v§n. Ða s¯ lñc lßþng quân sñ cüa VNCH ð«u b¸ d°n vào thª thø ðµng, ðóng quân · mµt ch². Do ðó, vi®c di chuy¬n binh sî ð¬ phòng thü mµt lãnh th± quá dài t× Vî Tuyªn 17 xu¯ng ðªn Mûi Cà Mau ðã tr· thành mµt mµt vi®c khó khån phi th߶ng.

Lþi døng sñ thiªu høt này cüa ð¯i phß½ng, quân CSBV ðã gia tång mÑc ðµ xâm nh§p. H® th¯ng ð߶ng mòn HCM ðßþc tu b± và m· rµng thành nhæng khoäng "xa lµ" rµng rãi xuyên r×ng già t× B¡c vào Nam. Tháng 12 nåm 1974, các sß ðoàn CSBV t× Cam B¯t vßþt biên gi¾i ðánh chiªm Phß¾c Long. Tháng 3 nåm 1975, t× Cam B¯t quân Cµng Sän lÕi tràn qua t¤n công Ban Mê Thuµt. Chiªn d¸ch xâm lång quân sñ sau cùng cüa quân Cµng Sän b¡t ð¥u t× ðó. Nói tóm lÕi, nªu Lào và Cam B¯t là hai qu¯c gia væng mÕnh có ð¥y ðü phß½ng ti®n ð¬ ngån ch§n m÷i sñ xâm nh§p cüa CSBV, thì có l¨ cuµc chiªn s¨ còn kéo dài. Và mi«n Nam Vi®t Nam ch¡c hÆn s¨ không bao gi¶ r½i vào tay Cµng Sän.

Trong su¯t cuµc chiªn, Hà Nµi ðã liên tøc xØ døng h® th¯ng ð߶ng mòn H° Chí Minh ð¬ xâm lång nß¾c Vi®t Nam Cµng Hòa. Tuy r¢ng Hà Nµi ðã ký kªt Hi®p иnh Geneve nåm 1954, và tuy r¢ng Hà Nµi ðã ký kªt Hi®p иnh Paris nåm 1973, nhßng các lãnh tø Cµng Sän Hà Nµi ðã chÆng h« tôn tr÷ng nhæng ði«u h÷ cam kªt. H÷ ðã xem th߶ng sanh mÕng dân lành, tiªp tøc kéo dài ý ð° xâm lång máu lØa, ð¬ r°i xô ð¦y h½n mµt tri®u bµ ðµi B¡c Vi®t ði vào cõi chªt trên h® th¯ng ð߶ng mòn HCM.


Nhæng Sñ Ki®n Quan Tr÷ng Trong Nåm
Tháng 1 C½ Quan Tình Báo CIA (Central Intelligence Agency) cüa Hoa KÏ b¡t ðßþc m§t l®nh cüa chánh phü Hà Nµi v« vi®c thiªt l§p 2 cån cÑ quân sñ bí m§t trên lãnh th± Nam Vi®t Nam. Tin tình báo cho biªt mµt cån cÑ s¨ ðßþc ð£t tÕi cao nguyên trung ph¥n, cån cÑ thÑ nhì s¨ ð£t tÕi Tây Ninh (John Bowman: Vietnam War Almanac, tr.47).
Tháng 5 Ðoàn Tiªp V§n ð£t bi®t mang bí s¯ "559" ðßþc thành l§p v¾i nhi®m vø bäo v®, m· mang, tu sØa và xªp ð£t nhæng c½ s· h§u c¥n d÷c theo trøc tiªp v§n B¡c-Nam · trên 3 qu¯c gia Lào, Cam B¯t, và Vi®t Nam (Tr¥n в C¦m: Ð߶ng Mòn H° Chí Minh, 1998).
8 Tháng 7 Vi®t Cµng t¤n công mµt cån cÑ quân sñ tÕi Biên Hòa, làm thi®t mÕng Thiªu Tá Dale R. Buis và Trung Sî Chester M. Ovnand. Ðây là 2 quân nhân MÛ ð¥u tiên tØ tr§n tÕi Vi®t Nam k¬ t× khi Hi®p иnh Geneve ðßþc ký kªt (John Bowman: Vietnam War Almanac, tr.47).
Tháng 7 4,000 bµ ðµi CSBV bí m§t xâm nh§p mi«n Nam Vi®t Nam (Phillip Davison: Vietnam at War, p.289).
8 tháng 12 Chánh phü Ngô Ðình Di®m gØi 10 tri®u quan ð¬ giúp ðÞ các nÕn nhân trong vø vÞ ð§p nß¾c · Frejus (Vû Ðình HoÕt: Vi®t Nam Tôn Giáo Chính Tr¸ Quan, tr.751).