Nga`y 11 tha'ng 11, na(m 1960, mo^.t so^' si~ quan thuo^.c Tru+o+`ng DDa.i Ho.c Qua^n Su+. no^?i da^.y du`ng lu+.c lu+o+.ng qua^n su+. dde^? la^.t ddo^? cha'nh phu? Ngo^ DDi`nh Die^.m. Cuo^.c dda?o cha'nh ddu+o+.c ta.o du+.ng vo+'i su+. tham gia cu?a mo^.t so^' si~ quan cao ca^'p trong qua^n ddo^.i nhu+ Thie^'u Tu+o+'ng Pha.m Xua^n Chie^?u, Thie^'u Tu+o+'ng Le^ Va(n Kim, DDa.i Ta' Nguye^~n Cha'nh Thi, cu`ng ca'c Trung Ta' Nguye^~n Trie^.u Ho^`ng va` Vu+o+ng Va(n DDo^ng.

DDa.i Ta' Nguye^~n Cha'nh Thi la` la` Tu+ Le^.nh Nha?y Du` cu?a Qua^n DDo^.i Quo^'c Gia Vie^.t Nam. Ta^'t ca? ca'c binh si~ thuo^.c binh chu?ng thie^.n chie^'n na`y dde^`u na(`m du+o+'i quye^`n chi? huy cu?a chi'nh o^ng. Va` DDa.i Ta' Thi dda~ na('m giu+~ ca'n ca^n ho?a lu+.c ma.nh me~ nha^'t trong co^ng cuo^.c dda?o cha'nh na`y. Nha?y Du` la` mo^.t lu+o+.c lu+o+.ng thie^.n chie^'n nha^'t nhi` trong qua^n ddo^.i. Ne^'u qua^n Nha?y Du` dda~ nha^'t quye^'t "dda'nh" ro^`i thi` ha^`u nhu+ kho^ng co' mo^.t lu+.c lu+o+.ng na`o vo+'i qua^n so^' tu+o+ng ddu+o+ng co' the^? cho^'ng ddo+~ no^?i. Do ddo', khi sa'ng nga`y 11.11.60 khi dda`i pha't thanh loan tin "Nha?y Du` dda?o cha'nh", ha^`u nhu+ ai ai cu~ng tin ra(`ng cha('c cha('n cha'nh phu? cu?a Thu? Tu+o+'ng Ngo^ DDi`nh Die^.m kho^ng cho'ng thi` muo^.n cu~ng se~ bi. la^.t ddo^?.

Tuy nhie^n, tu.c ngu+~ co' ca^u "sai mo^.t ly ddi mo^.t da^.m". Khi cuo^.c dda?o cha'nh dda~ ga^`n tha`nh co^ng thi` ddo^.t nhie^n mo^.t so^' si~ quan trong nho'm U?y Ban Ca'ch Ma.ng thuo^.c phe dda?o cha'nh ra le^.nh ngu+`ng chi? ca'c vie^.c giao tranh dde^? tie^'n ha`nh co^ng vie^.c ddie^`u ddi`nh. Va` dda^y chi'nh la` mo^.t ddie^?m then cho^'t trong cuo^.c binh bie^'n na`y. Chi? trong vo`ng 24 tie^'ng ddo^`ng ho^`, ca'c lu+.c lu+o+.ng cu+'u vie^.n cu?a qua^n cha'nh phu? tu+` o+? nhu+~ng tha`nh pho^' xa dda~ ke'o ve^` dde^'n thu? ddo^. Qua^n dda?o cha'nh lie^`n bi. ma^'t thu+o+.ng phong, va` cuo^.c bao va^y Dinh DDo^.c La^.p ddu+o+.c gia?i to?a. Khi su+. vie^.c kho^ng tha`nh, ca'c si~ quan dda?o cha'nh lie^`n bo? ddi la'nh na.n. Trong khi ddo', ra^'t to^.i nghie^.p cho ca'c binh si~ Nha?y Du`. Ho. chi? bie^'t dde^'n mo^.t ddie^`u duy nha^'t la` "ky? lua^.t nghie^m minh", ca^'p tre^n ra le^.nh the^' na`o thi` la`m y nhu+ va^.y. Cho ne^n dda~ co' nhie^`u binh si~ Nha?y Du` bi. che^'t oan uo^?ng trong cuo^.c dda?o cha'nh.

Cuo^.c DDa?o Cha'nh Na(m 1960

Chu? Tru+o+ng	Thie^'u Tu+o+'ng Pha.m Xua^n Chie^?u, Thie^'u Tu+o+'ng Le^ Va(n Kim, DDa.i Ta' Nguye^~n Cha'nh Thi, Trung Ta' Nguye^~n Trie^.u Ho^`ng, Trung Ta' Vu+o+ng Va(n DDo^ng.
Tho+`i Gian	Tu+` 3 gio+` sa'ng nga`y 11.11.1960, va` ke^'t thu'c va`o nga`y ho^m sau, 12.11.1960.
Ly' Do Cha'nh Ye^'u DDu+a DDe^'n Su+. Tha^'t Ba.i	U?y Ban Ca'ch Ma.ng (phe dda?o cha'nh) kho^ng gia?i quye^'t ddu+o+.c ca'c va^'n dde^` chia re~ tra^`m tro.ng trong no^.i bo^. o+? nhu+~ng gio+` phu't cuo^'i cu`ng cu?a cuo^.c binh bie^'n.
Hai Su+ DDoa`n Cha'nh Ye^'u Gia?i Cu+'u Cha'nh Phu?	Su+ DDoa`n 4 Bo^. Binh cu?a DDa.i Ta' Huy`nh Va(n Cao o+? Bie^n Ho`a, va` Su+ DDoa`n 21 cu?a DDa.i Ta' Tra^`n Thie^.n Khie^m o+? Ha^.u Giang.
Ke^'t Qua?	Cuo^.c dda?o cha'nh kho^ng tha`nh. Trung Ta' Nguye^~n Trie^.u Ho^`ng tru'ng dda.n tu+? thu+o+ng. Ca'c tu+o+'ng va` si~ quan dda?o cha'nh kha'c ki.p tho+`i le^n phi co+ bay sang Cam Bo^'t la'nh na.n.

Co' nhie^`u nguye^n nha^n dda~ ddu+a dde^'n bie^'n co^' nga`y 11.11.60 na`y. Phe dda?o cha'nh cho ra(`ng cha'nh phu? cu?a Thu? Tu+o+'ng Ngo^ DDi`nh Die^.m la` mo^.t cha'nh phu? vo+'i chu? tru+o+ng "ddo^.c ta`i gia ddi`nh tri.". Vi` va^.y ca'c tu+o+'ng la~nh dda?o cha'nh nghi~ ra(`ng ho. dda~ pha?i ddu+'ng da^.y la^.t ddo^? cha'nh phu? dde^? ba?o ve^. quye^`n lo+.i cho toa`n da^n. Be^n cha'nh phu? thi` nghi~ ngu+o+.c la.i. Ho. cho ra(`ng phe dda?o cha'nh chi? muo^'n ga^y xa'o tro^.n dde^? tranh da`nh quye^`n lo+.i rie^ng tu+. Tuy nhie^n, cu~ng co' nhie^`u ngu+o+`i la.i cho ra(`ng su+. vie^.c dda?o cha'nh na(m 1960 to^'t ho+n he^'t la` dda~ ddu+`ng ne^n xa?y ra, da^~u cho nhu+~ng ba^'t ddo^`ng quan ddie^?m ve^` chi'nh tri. co' du+.a va`o ba^'t cu+' nguye^n nha^n to^'t xa^'u na`o ddi nu+~a. Trong tho+`i chinh chie^'n, va^'n dde^` "huynh dde^. tu+o+ng ta`n" trong mo^.t nu+o+'c dde^`u cha(?ng mang i't lo+.i gi` dde^'n cho dda^'t nu+o+'c. Ngu+o+.c la.i, ddo' chi? la` ddie^`u ma` Co^.ng Sa?n Ba('c Vie^.t va^~n mong muo^'n xa?y ra dde^? ho. ddu+o+.c ddu+'ng ngoa`i trong cu+o+ng vi. "ngu+ o^ng thu? lo+.i".

Trong nhu+~ng gio+` phu't dda^`u, phe dda?o cha'nh bao va^y Dinh DDo^.c La^.p. Ho. ddo`i ho?i cha'nh phu? pha?i la^.p tu+'c tho?a dda'ng mo^.t so^' ye^u sa'ch. Vi` bi. ta^'n co^ng ba^'t ngo+` ne^n lu+.c lu+o+.ng cha'nh phu? bi. tha^'t the^'. Thu? Tu+o+'ng Ngo^ DDi`nh Die^.m dda`nh pha?i nhu+o+.ng bo^.. O^ng ddo^`ng y' thu+o+ng thuye^'t, nhu+ng chu+a muo^'n hoa`n toa`n nhu+o+.ng bo^. he^'t ta^'t ca? nhu+~ng ddie^`u kie^.n do phe dda?o cha'nh ddu+a ra. Trong lu'c hai be^n ddang ddie^`u ddi`nh, ca'c lu+.c lu+o+.ng thie^n cha'nh phu? nhu+ Su+ DDoa`n 4 Bo^. Binh cu`ng Su+ DDoa`n 21 tu+` Bie^n Ho`a va` Ha^.u Giang ke'o ve^` Saigon dde^? gia?i va^y cho To^?ng Tho^'ng. Khi ve^` dde^'n cu+?a ngo~ thu? ddo^, qua^n cha'nh phu? bi. phe dda?o cha'nh cha^.n la.i, va` nhie^`u tra^.n dda'nh du+~ do^.i dda~ xa?y ra giu+~a hai be^n. Trong khi ddo' ta.i ma(.t tra^.n thu? ddo^, mo^.t nha^n va^.t chi'nh ye^'u cu?a lu+.c lu+o+.ng dda?o cha'nh la` Trung Ta' Nguye^~n Trie^.u Ho^`ng dda~ bi. tru'ng dda.n tu+? thu+o+ng o+? ga^`n nha` tho+` DDu+'c Ba`.

Sau ga^`n mo^.t nga`y giao tranh, vo+'i qua^n so^' va` ho?a lu+.c ye^'u ke'm, phe dda?o cha'nh dda`nh nhu+o+.ng bo^.. Cha'nh phu? Ngo^ DDi`nh Die^.m may ma('n thoa't ddu+o+.c vo`ng nguy hie^?m. Tuy nhie^n, ca'c si~ quan dda^`u na~o cu?a cuo^.c dda?o cha'nh dda~ kho^ng bi. ba('t. Ho. ki.p tho+`i le^n phi co+ bay qua Cao Mie^n la'nh na.n va`o tru+a nga`y ho^m sau.

4 tha'ng 1	Lu+.c lu+o+.ng Ba?o An ta.i DDu+'c Hue^. dda'nh tan mo^.t dda.i ddo^.i Vie^.t Co^.ng (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.738).
26 tha'ng 1	Vie^.t Co^.ng ta^'n co^ng Trung DDoa`n Lam So+n thuo^.c Su+ DDoa`n 21 o+? Tra?ng Su.p, ti?nh Ta^y Ninh. Qua^n DDo^.i Quo^'c Gia pha?n co^ng truy ki'ch, ha. 37 VC, ba('t so^'ng 11 te^n cu`ng mo^.t so^' vu~ khi' (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.734).
19 tha'ng 2	Nhie^`u tie^?u ddoa`n Vie^.t Co^.ng dda'nh pha' va` ga^y thie^.t ha.i na(.ng cho doanh tra.i cu?a Trung DDoa`n 14 thuo^.c Su+ DDoa`n 16 o+? Tra?ng Su.p, ti?nh Ta^y Ninh (Tra^`n Ngo.c Nhua^.n: DDo+`i Qua^n Ngu~, tr.288).
13 tha'ng 4	Trong mo^.t cuo^.c cha.m su'ng giu+~a Qua^n DDo^.i Quo^'c Gia va` Vie^.t Co^.ng o+? ti?nh Kie^'n Ho`a, 29 VC bi. tu+? thu+o+ng (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.738).
25 tha'ng 5	Qua^n DDo^.i Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a (VNCH) ddo^.t nha^.p ma^.t khu U Minh Ha. o+? Ca` Mau, pha' hu?y nhie^`u ca(n cu+' cu?a VC (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.738).
28 tha'ng 5	Mo^.t lu+.c lu+o+.c VC bi. thie^.t ha.i na(.ng sau khi ta^'n co^ng va`o Qua^.n Ly. DDu+'c Ho`a o+? ga^`n thu? ddo^ Saigon(Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.734).
8 tha'ng 6	Qua^n DDo^.i VNCH ha. 60 VC o+? Tho+'i Lai, ti?nh Phong Dinh (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.739).
Giu+~a na(m 1960	Ca'c phi vu. do. tha'm cu?a Trung Ta^m Kho^ng A?nh VNCH dda~ chu.p hi`nh ddu+o+.c nhie^`u ca(n cu+' qua^n su+. cu?a CSBV tre^n la~nh tho^~ Cam Bo^'t, ca'ch Ha^.u Nghi~a khoa?ng 30 km (Tra^`n Ngo.c Nhua^.n: DDo+`i Qua^n Ngu~, tr.282).
5 tha'ng 7	Ha`nh qua^n o+? Ba^`u Sen, ti?nh Ta^y Ninh, Qua^n DDo^.i VNCH ha. 14 VC (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.739).
21-28 tha'ng 6	Nga`y 21 tha'ng 10, ca'c ddo^`n Dakpek, Daksut, va` Dakse o+? ti?nh Kontum bi. VC ta^'n co^ng o^` a.t va` bi. tra`n nga^.p. Nga`y 22 tha'ng 10, ca'c tie^?u ddoa`n Nha?y Du` gu+?i dde^'n ta(ng vie^.n dda~ gia?i va^y ddu+o+.c ca'c ddo^`n o+? Pleiku. Nga`y 28 tha'ng 10, mo^.t co^ng tru+o+`ng o+? ga^`n Kontum bi. VC ddo^.t ki'ch. Qua^n DDo^.i Quo^'c Gia cho^'ng tra? ma~nh lie^.t. Vie^.t Co^.ng ru't ddi va` bo? la.i 36 xa'c che^'t (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.735).
5 tha'ng 9	Trong DDa.i Ho^.i DDa?ng la^`n thu+' 3 ta.i Ha` No^.i, cha'nh phu? Ha` No^.i co^ng khai tuye^n bo^' u?ng ho^. ba.o lu+.c vu~ trang gie^'t ha.i ca'c gio+'i chu+'c cha'nh quye^`n Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a (VNCH) o+? mie^`n Nam Vie^.t Nam
8 tha'ng 11	John F. Kennedy dda('c cu+? To^?ng Tho^'ng Hoa Ky`.
11 tha'ng 11	DDa.i Ta' Nguye^~n Cha'nh Thi cu`ng va`i si~ quan cao ca^'p trong qua^n ta.o cuo^.c binh bie^'n nha(`m la^.t ddo^? cha'nh phu? cu?a To^?ng Tho^'ng Ngo^ DDi`nh Die^.m. Cuo^.c dda?o cha'nh tha^'t ba.i. DDa.i Ta' Thi cu`ng mo^.t so^' si~ quan le^n phi co+ bay sang la'nh na.n ta.i Cam Bo^'t.
30 tha'ng 11	Ha`nh qua^n ta.i Cao La~nh, ti?nh Kie^'n Phong, Qua^n DDo^.i VNCH ha. 22 VC (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.739).
20 tha'ng 12	Ma(.t Tra^.n Da^n To^.c Gia?i Pho'ng Mie^`n Nam (MTDTGPMN) ra ddo+`i vo+'i Nguye^~n Hu+~u Tho. la`m Chu? Ti.ch. DDa^y la` mo^.t ddoa`n the^? do Co^.ng Sa?n Ba('c Vie^.t ta.o du+.ng dde^? thu+.c hie^.n mu+u ddo^` xa^m la(ng mie^`n Nam Vie^.t Nam.
---	Trong na(m na`y, Lu+.c Lu+o+.ng Ha?i Thuye^`n va` Giang Ca?nh cu?a Ha?i Qua^n Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a ddu+o+.c tha`nh la^.p (DDie^.p My~ Linh: Ha?i Qua^n Vie^.t Nam Co^.ng Ho`a Ra Kho+i, tr.13).
19 tha'ng 12	Ho^.i Nghi. Kinh Te^' ho+.p ta'c Hoa-Vie^.t ddu+o+.c to^? chu+'c ho.p ta.i Saigon. Va` cu~ng nga`y na`y, chi'nh phu? Saigon giu'p ddo+~ da^n La`o bi. na.n mo^.t so^' ga.o tri. gia' la` 300,000 My~ Kim (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.738).
24 tha'ng 12	Ha`nh qua^n ta?o thanh o+? qua^.n Thu+o+`ng DDu+'c, ti?nh Qua?ng Nga~i, Qua^n DDo^.i VNCH ha. 16 VC va` ti.ch thu mo^.t so^' su'ng dda.n (Vu~ DDi`nh Hoa.t: Vie^.t Nam To^n Gia'o Chi'nh Tri. Quan, tr.739).
31 tha'ng 12	Trong na(m na`y co' khoa?ng 4,500 ca'n bo^. Co^.ng Sa?n ta^.p ke^'t o+? ngoa`i Ba('c xa^m nha^.p va`o la~nh tho^? Nam Vie^.t Nam (John Bowman: The Vietnam War Almanac, tr.50).