Jen W. Nguyeãn Sau caùi cheát cuûa Toång Thoáng Ngoâ Ñình Dieäm vaøo ngaøy 2.11.1963, con ñöôøng chính trò cuûa mieàn Nam Vieät Nam ñaõ bò ñöa vaøo moät khuùc reõ môùi. Khoâng coù ngöôøi taøi ñöùc laõnh ñaïo, chaùnh phuû Nam Vieät Nam bò suy suïp vaø daàn daàn rôi vaøo côn khuûng hoaûng chính trò. Caùc töôùng laõnh trong quaân ñoäi chia thaønh nhieàu phe phaùi vaø khoâng thaät söï ñoaøn keát vôùi nhau. Chæ noäi trong 2 naêm keáp tieáp töø 1964 ñeán 1965 maø ñaõ coù ñeán 7 vuï xaùo troän binh bieán. Vaø deát quaû laø ñaõ chæ taïo nhieàu söï chaùn naûn trong loøng quaân daân. Thaùng 8 naêm 1964, moät bieán coá khaùc ñaõ xaûy ra ôû ngoaøi khôi Vònh Baéc Vieät. Caùc tieåu ñænh (loaïi taøu chieán nhoû) Baéc Vieät taán coâng moät chieán haïm Hoa Kyø khi chieán haïm naøy ñang di chuyeån trong haûi phaän quoác teá. Ñaây laø moät trong nhöõng bieán coá quan troïng nhaát cuûa cuoäc chieán Vieät Nam. Traän haûi chieán naøy ñaõ giaùn tieáp taïo cho Hoa Kyø coù lyù do mang quaân sang Vieät Nam. Luùc aáy, ñoái vôùi giôùi laõnh ñaïo quaân söï Hoa Kyø, Vieät Nam Coäng Hoøa (VNCH) chính laø moät quaân baøi "domino" chaùnh yeáu ôû maët traän Ñoâng Döông. Traän haûi chieán xaûy ra laàn ñaàu tieân vaøo ngaøy 2.8.1964. Ba (3) ngö loâi ñænh (taøu nhoû loaïi torpedo boat) cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät (CSBV) taán coâng chieác USS Maddox cuûa HQ Hoa Kyø. Chieác Maddox laø loaïi khu truïc haïm (ship, destroyer type) ñöôïc trang bò haûi phaùo 76 ly, 127 ly, cuøng caùc heä thoáng ñieän töû toái taân ñeå thi haønh coâng taùc "Desoto", moät coâng taùc thaâu thaäp tin töùc tình baùo doïc theo bôø bieån ôû Vònh Baéc Vieät. Ngay sau khi bò taán coâng, taøu Maddox laäp töùc phaûn phaùo vaø truy kích ñoái phöông. Khoâng daùm tröïc dieän chieán ñaáu, caùc chieán ñænh cuûa CSBV lieàn boû chaïy töù taùn. Trong khi thaùo chaïy, moät trong 3 chieán ñænh naøy ñaõ bò ñaïn töø chieác Maddox baén truùng ñích laøm cho moät quaû ngö loâi bò haát khoûi thaønh taøu vaø baén vaêng xuoáng bieån (Traàn Ñoã Caåm: Bieán Coá Vònh Baéc Vieät, phaàn 3). Trong khi ñoù, 4 maùy bay loaïi F-8 Crusader töø haøng khoâng maãu haïm Ticonderoga caát caùnh bay ñeán traän ñòa ñeå tieáp öùng cho taøu Maddox. Caùc chieán ñænh cuûa Baéc Vieät bò phi cô Hoa Kyø ñuoåi kòp vaø ñaõ bò taán coâng tôi bôøi. Caû 3 chieác taøu ñeàu bò truùng ñaïn, boác khoùi, vaø gaàn nhö hoaøn toaøn teâ lieät treân bieån caû. Caùc chieán ñænh Baéc Vieät chöa chìm, nhöng caùc phi coâng Hoa Kyø nhaän ñöôïc leänh ngöng oanh kích vaø quay trôû veà haøng khoâng maãu haïm Ticonderoga. Ngaøy hoâm sau, 3.8.1964, khu truïc haïm USS Maddox vaãn tieáp tuïc thi haønh coâng taùc "Desoto" ngoaøi khôi Vònh Baéc Vieät. Trong ngaøy naøy, Hoa Kyø ñöa theâm chieán haïm USS Turner Joy vaøo vuøng ñeå taêng cöôøng cho chieác Maddox. Chieác Turner Joy cuõng thuoäc loaïi "khu truïc haïm" nhö chieác Maddox. Treân taøu ñöôïc trang bò ñaïi baùc 76 ly, 127 ly, vaø coù luoân vaøi giaøn ñaïi lieân lôùn nhoû. Caû hai chieác Maddox vaø Turner Joy ñeàu laûng vaõng ngoaøi khôi, nhöng caû hai vieân haïm tröôûng ñeàu khoâng cho taøu vaøo gaàn bôø döôùi khoaûng caùch 11 haûi lyù. Töø saùng 4.8.1964 cho ñeán chieàu ngaøy hoâm aáy, caùc khu truïc haïm Maddox vaø Turner Joy vaãn tuaàn tieåu ngoaøi khôi Vònh Baéc Vieät. Khoâng coù bieán chuyeån soâi ñoäng gì xaûy ra ngoaïi tröø thôøi tieát xaáu xa ñaõ laøm cho maët bieån ñoäng maïnh trong soùng to gioù lôùn. Nhöõng ñôït soùng naøy thoâng thöôøng coù theå taïo neân nhöõng "hoài ba giaû" (false radar echo) treân maøn aûnh radar. Ñoái vôùi nhöõng chuyeân vieân radar ít kinh nghieäm, hoï haàu nhö khoâng phaân bieät ñöôïc nhöõng hoài ba naøo laø soùng bieån, hoaëc nhöõng hoài ba naøo laø taøu beø. Trong taøi lieäu "Bieán Coá Vònh Baéc Vieät", phoå bieán laàn ñaàu tieân vaøo muøa Thu naêm 1998, nhaø baùo Traàn Ñoå Caåm ñaõ vieát nhö sau: Tin khí töôïng (ngaøy 4.8.1964) cho bieát thôøi tieát xaáu, trôøi khoâng traêng sao vaø raát toái vôùi taàm nhìn xa chöøng 300 thöôùc, soùng 5-6 feet, gioù chöøng 17 knots. Theo kinh nghieäm, trong ñieàu kieän thôøi tieát nhö vaäy, nhieàu hoài ba giaû thöôøng xuaát hieän treân maøn aûnh radar. Caùc hoài ba naøy luùc aån luùc hieän, khi roõ khi môø hoaëc ñoät nhieân bieán maát (Traàn Ñoã Caåm: Bieán Coá Vònh Baéc Vieät, phaàn 4). Laï luøng thay, côn baõo lôùn naøy laïi chính laø nguyeân nhaân chính taïo neân moät traän ñaùnh "khoâng coù" vaøo ñeâm 4.8.1964 trong Vònh Baéc Vieät. Ñeâm hoâm ñoù, radar treân caû hai chieán haïm Maddox vaø Turner Joy ñeàu phaùt hieän nhieàu "blips" (ñieåm saùng) laï luøng ñaõ xuaát hieän treân maøn aûnh. Nhöõng blips naøy xuaát hieän nhöng roài laïi mau leï bieán maát, khoâng ñuû thôøi gian cho radar treân caùc giaøn ñaïi baùc khoùa vaøo muïc tieâu (lock-on target). Caùc thuûy thuû treân chieán haïm Hoa Kyø ñeàu laøm vieäc trong tình traïng heát söùc caêng thaúng. Hoï khoâng theå naøo bieát roõ ñöôïc nhöõng blips aån hieän treân maøn aûnh radar laø gì. Coù theå ñoù laø nhöõng laøn soùng bieån to lôùn, hoaëc coù theå ñoù chính laø nhöõng chieán ñænh cuûa Baéc Vieät.
Cuoäc chôi "naêm möôøi" keùo daøi ñeán khoaûng 10:37 toái thì thuûy thuû treân taøu Maddox phaùt hieän moät blip laï luøng treân maøn aûnh radar. Blip naøy ñang chaïy thaúng roài ñoät nhieân queïo gaét sang traùi gioáng nhö laø vöøa baén ngö loâi ñi. Chuyeân vieân sonar (loaïi radar gaén döôùi löôøng taøu duøng ñeå phaùt hieän tieàm thuûy ñænh) treân taøu Maddox ñoät nhieân nghe tieáng "chaân vòt" (ship propeller) khaû nghi. Töùc thì giaøn ñaïi baùc 76 ly treân chieác Maddox khai hoûa ñeå töï veä. Roài chæ vaøi phuùt sau ñoù, beân taøu Turner Joy cuõng phaùt hieän moät blip khaùc caùch ñoù 8,000 yards (khoaûng 7315 m). Roài khaåu haûi phaùo 127 ly beân taøu naøy cuõng baét ñaàu nhaû ñaïn. Nhöng chöa baén ñöôïc bao laâu thì muïc tieâu laï luøng kia ñaõ bieán maát khoûi maøn aûnh radar. Moät soá thuûy thuû treân chieán haïm Maddox vaø Turner Joy cho bieát laø hoï coù nhìn thaáy aùnh ñeøn töø taøu Baéc Vieät. Tuy nhieân, caùc phi coâng bay nhöõng phi vuï yeåm trôï töø haøng khoâng maãu haïm Ticonderoga laïi cho bieát laø ñaõ khoâng phaùt hieän ñöôïc taøu ñòch ôû trong vuøng bieån naøy. Ngaøy 5.8.1964, caùc phi cô Hoa Kyø thi haønh chieán dòch Pierce Arrow doäi bom ñeå traû ñuõa veà vieäc caùc ngö loâi ñænh Baéc Vieät taán coâng taøu chieán Hoa Kyø. Chieán dòch naøy naøy ñaõ gaây thieät haïi khaù naëng cho chaùnh phuû Haø Noäi. Caùc caên cöù taøu beø vaø nhieàu boàn daàu bò doäi bom phaù huûy. Caùc kho nhieân lieäu quan troïng ôû thaønh phoá Vinh cuõng bò phi cô Myõ oanh taïc tôi bôøi. Vaøo ngaøy 7.8.1964, Quoác Hoäi Hoa Kyø thoâng qua nghò quyeát "Gulf of Tonkin Resolution". Nghò quyeát naøy cho pheùp toång thoáng toaøn quyeàn xöû duïng quaân ñoäi ñeå baûo veä quyeàn lôïi Hoa Kyø treân khaép theá giôùi". Hôn theá nöõa, nghò quyeát "Gulf of Tonkin" laïi coøn nhaán maïnh luoân caû vieäc ñöôïc duøng löïc löôïng quaân söï ñeå giuùp ñôõ baát cöù quoác gia naøo ôû trong vuøng Ñoâng Nam AÙ". Luùc ñoù, caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø taïi sao ngöôøi Myõ khoång loà laïi khi khoâng vaùc caùi löng daøi thoøn cuûa mình ñeán moät xöù sôû AÙ Chaâu xa laï ñeå roài bò ngöôøi baûn xöù xuùm laïi ñaùnh ñaám? Thaät söï ra laø vì quyeàn lôïi gì? Quyeàn lôïi gì maø ñaõ laøm cho ngöôøi Myõ "ñi ra ñaøng mang aùch vaøo coå"? Khi mang quaân lính sang Vieät Nam, phaûi chaêng ngöôøi Myõ thaät tình muoán baûo veä Ñoâng Nam AÙ thoaùt khoûi söï xaâm laêng cuûa Coäng Saûn? Phaûi chaêng ngöôøi Myõ thaät söï khoâng muoán thaáy moät Nam Vieät Nam suïp ñoå ñeå roài sau ñoù loâi keùo theo nhöõng quoác gia khaùc trong vuøng theo kieåu quaân baøi domino? Phaûi chaêng ngöôøi Myõ muoán duøng Nam Vieät Nam nhö moät tieàn ñoàn chieán löôïc (nhö haûi caûng Cam Ranh) quan troïng ñeå caàm chaân caùc löïc löôïng haûi quaân cuûa khoái Coäng Saûn? Thaät söï ra thì ngöôøi Myõ muoán gì? Caâu hoûi naøy raát phöùc taïp, saâu xa, vaø cuõng raát khoù ñeå maø tìm ra ñöôïc caùc lôøi giaûi thích thoûa ñaùng vaø chính xaùc. Tuy khoâng bieát roõ yù ñònh cuûa Hoa Kyø veà vuï bieán coá Vònh Baéc Vieät naêm 1964. Nhöng coù moät söï vieäc veà Hoa Kyø maø cho ñeán baây giôø haàu nhö ai ai cuõng ñeàu bieát roõ. Söï vieäc naøy ñaõ ñöôïc lòch söû chöùng minh keå töø naêm 1973, vaø veà sau naøy laïi caøng roõ raøng hôn khi mieàn Nam thaát thuû vaøo naêm 1975. Ñoù chính laø söï vieäc laøm ñoàng minh cuûa Hoa Kyø treân baøn côø chính trò. Hoa Kyø coù phaûi laø moät ngöôøi ñoàng minh chung thuûy treân moät chieán tuyeán choâng gai daøi daêng daúng hay khoâng? Caâu traû lôøi laø "khoâng!" Ngöôøi Myõ mang quaân ñoäi sang moät quoác gia khaùc chæ laø ñeå laïm duïng vaø thaâu gaët quyeàn lôïi rieâng tö cuûa hoï. Khi naøo nguoàn lôïi loäc naøy ñaõ caïn veo vaø khoâng coøn gì nöõa thì ngöôøi Myõ seõ ra ñi vaø boû laïi taát caû. Hoï seõ boû laïi heát vuõ khí, ñaïn döôïc, tieàn baïc, vaø luoân caû ñoàng minh. Moät khi ngöôøi Myõ ñaõ quay löng thì hoï seõ chaúng luyeán tieác moät vieäc gì. Khi cuoäc chieán gaàn taøn, ngöôøi Myõ ñöa caùn dao cho Baéc Vieät naém, Nam Vieät Nam ñöôïc caàm phaàn löôõi dao. Coøn ngöôøi Myõ thì tuyeân boá "hoøa bình trong danh döï". Nhö theá, daãu cho traän haûi chieán trong Vònh Baéc Vieät coù laø do Hoa Kyø hoaëc Baéc Vieät laø keû gaây haán thì cuõng chaúng quan troïng gì. Vieäc quan troïng ôû ñaây laø ngöôøi Myõ thöïc söï cuõng chaúng hieåu roõ mình ñang laøm gì. Hoï muoán ñaùnh? Hoï muoán ñaøm? Hay laø hoï muoán ruùt boû töø luùc ñaàu vaø ñeå maëc cho Ñoâng Döông rôi vaøo tay Coäng Saûn? Vôùi lyù do naøo ñi chaêng nöõa thì Hoa Kyø cuõng seõ chaúng bao giôø ôû laïi chieán ñaáu vôùi ngöôøi ñoàng minh VNCH cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng. Vieäc naøy ñaõ ñöôïc thôøi gian vaø lòch söû thaúng thaéng chöùng minh vaøo naêm 1973, vaø ñaõ trôû thaønh moät söï hieån nhieân khi mieàn Nam Vieät Nam thaát thuû 2 naêm sau ñoù. Moät Nghìn Chín Traêm Saùu Möôi Boán (1964) laø moät naêm coù raát nhieàu bieán chuyeån lôùn lao. Töø ñaàu naêm cho ñeán gaàn cuoái naêm, chaùnh phuû Nam Vieät Nam ñaõ traõi qua nhieàu cuoäc chænh lyù. Moãi laàn nhö theá ñeàu gaây xaùo troän trong cô quan haønh chaùnh vaø xaõ hoäi cuûa ngöôøi daân. Noäi caùc chaùnh phuû bò thay ñoåi hoaøi hoaøi. Treân bieån caû, taøu chieán cuûa Hoa Kyø vaø Baéc Vieät ñoái choïi laãn nhau. Myõ doäi bom Baéc Vieät ñeå traõ ñuûa. Baéc Vieät traû mieáng baèng caùch cho ñaëc coâng xaâm nhaäp gaây roái loaïn taïi Saigon. Möùc ñoä chieán tranh trôû thaønh khoác lieät vôùi nhöõng traän ñaùnh taïi AÁp Baéc, Taây Ninh, Kontum, Nam Ñoàng, vaø Bình giaû. Vaø naêm 1964 laø moät naêm ñaùnh ñaáu söï khôûi ñaàu cuûa moät cuoäc chieán ñieâu linh khoác lieät.
 
|
