Jen W. NguyÍn Sau cái ch‰t cûa T°ng ThÓng Ngô ñình DiŒm vào ngày 2.11.1963, con ÇÜ©ng chính trÎ cûa miŠn Nam ViŒt Nam Çã bÎ ÇÜa vào m¶t khúc rë m§i. Không có ngÜ©i tài ÇÙc lãnh Çåo, chánh phû Nam ViŒt Nam bÎ suy søp và dÀn dÀn rÖi vào cÖn khûng hoäng chính trÎ. Các tܧng lãnh trong quân Ƕi chia thành nhiŠu phe phái và không thÆt s¿ Çoàn k‰t v§i nhau. ChÌ n¶i trong 2 næm k‰p ti‰p tØ 1964 ljn 1965 mà Çã có ljn 7 vø xáo tr¶n binh bi‰n. Và d‰t quä là Çã chÌ tåo nhiŠu s¿ chán nän trong lòng quân dân. Tháng 8 næm 1964, m¶t bi‰n cÓ khác Çã xäy ra ª ngoài khÖi VÎnh B¡c ViŒt. Các ti‹u ÇÌnh (loåi tàu chi‰n nhÕ) B¡c ViŒt tÃn công m¶t chi‰n håm Hoa Kÿ khi chi‰n håm này Çang di chuy‹n trong häi phÆn quÓc t‰. ñây là m¶t trong nh»ng bi‰n cÓ quan tr†ng nhÃt cûa cu¶c chi‰n ViŒt Nam. TrÆn häi chi‰n này Çã gián ti‰p tåo cho Hoa Kÿ có lš do mang quân sang ViŒt Nam. Lúc Ãy, ÇÓi v§i gi§i lãnh Çåo quân s¿ Hoa Kÿ, ViŒt Nam C¶ng Hòa (VNCH) chính là m¶t quân bài "domino" chánh y‰u ª m¥t trÆn ñông DÜÖng. TrÆn häi chi‰n xäy ra lÀn ÇÀu tiên vào ngày 2.8.1964. Ba (3) ngÜ lôi ÇÌnh (tàu nhÕ loåi torpedo boat) cûa C¶ng Sän B¡c ViŒt (CSBV) tÃn công chi‰c USS Maddox cûa HQ Hoa Kÿ. Chi‰c Maddox là loåi khu trøc håm (ship, destroyer type) ÇÜ®c trang bÎ häi pháo 76 ly, 127 ly, cùng các hŒ thÓng ÇiŒn tº tÓi tân Ç‹ thi hành công tác "Desoto", m¶t công tác thâu thÆp tin tÙc tình báo d†c theo b© bi‹n ª VÎnh B¡c ViŒt. Ngay sau khi bÎ tÃn công, tàu Maddox lÆp tÙc phän pháo và truy kích ÇÓi phÜÖng. Không dám tr¿c diŒn chi‰n ÇÃu, các chi‰n ÇÌnh cûa CSBV liŠn bÕ chåy tÙ tán. Trong khi tháo chåy, m¶t trong 3 chi‰n ÇÌnh này Çã bÎ Çån tØ chi‰c Maddox b¡n trúng Çích làm cho m¶t quä ngÜ lôi bÎ hÃt khÕi thành tàu và b¡n væng xuÓng bi‹n (TrÀn ñ‡ CÄm: Bi‰n CÓ VÎnh B¡c ViŒt, phÀn 3). Trong khi Çó, 4 máy bay loåi F-8 Crusader tØ hàng không mÅu håm Ticonderoga cÃt cánh bay ljn trÆn ÇÎa Ç‹ ti‰p Ùng cho tàu Maddox. Các chi‰n ÇÌnh cûa B¡c ViŒt bÎ phi cÖ Hoa Kÿ Çu°i kÎp và Çã bÎ tÃn công tÖi b©i. Cä 3 chi‰c tàu ÇŠu bÎ trúng Çån, bÓc khói, và gÀn nhÜ hoàn toàn tê liŒt trên bi‹n cä. Các chi‰n ÇÌnh B¡c ViŒt chÜa chìm, nhÜng các phi công Hoa Kÿ nhÆn ÇÜ®c lŒnh ngÜng oanh kích và quay trª vŠ hàng không mÅu håm Ticonderoga. Ngày hôm sau, 3.8.1964, khu trøc håm USS Maddox vÅn ti‰p tøc thi hành công tác "Desoto" ngoài khÖi VÎnh B¡c ViŒt. Trong ngày này, Hoa Kÿ ÇÜa thêm chi‰n håm USS Turner Joy vào vùng Ç‹ tæng cÜ©ng cho chi‰c Maddox. Chi‰c Turner Joy cÛng thu¶c loåi "khu trøc håm" nhÜ chi‰c Maddox. Trên tàu ÇÜ®c trang bÎ Çåi bác 76 ly, 127 ly, và có luôn vài giàn Çåi liên l§n nhÕ. Cä hai chi‰c Maddox và Turner Joy ÇŠu läng vãng ngoài khÖi, nhÜng cä hai viên håm trܪng ÇŠu không cho tàu vào gÀn b© dܧi khoäng cách 11 häi lš. TØ sáng 4.8.1964 cho ljn chiŠu ngày hôm Ãy, các khu trøc håm Maddox và Turner Joy vÅn tuÀn ti‹u ngoài khÖi VÎnh B¡c ViŒt. Không có bi‰n chuy‹n sôi Ƕng gì xäy ra ngoåi trØ th©i ti‰t xÃu xa Çã làm cho m¥t bi‹n Ƕng månh trong sóng to gió l§n. Nh»ng Ç®t sóng này thông thÜ©ng có th‹ tåo nên nh»ng "hÒi ba giä" (false radar echo) trên màn änh radar. ñÓi v§i nh»ng chuyên viên radar ít kinh nghiŒm, h† hÀu nhÜ không phân biŒt ÇÜ®c nh»ng hÒi ba nào là sóng bi‹n, ho¥c nh»ng hÒi ba nào là tàu bè. Trong tài liŒu "Bi‰n CÓ VÎnh B¡c ViŒt", ph° bi‰n lÀn ÇÀu tiên vào mùa Thu næm 1998, nhà báo TrÀn ñ° CÄm Çã vi‰t nhÜ sau: Tin khí tÜ®ng (ngày 4.8.1964) cho bi‰t th©i ti‰t xÃu, tr©i không træng sao và rÃt tÓi v§i tÀm nhìn xa chØng 300 thܧc, sóng 5-6 feet, gió chØng 17 knots. Theo kinh nghiŒm, trong ÇiŠu kiŒn th©i ti‰t nhÜ vÆy, nhiŠu hÒi ba giä thÜ©ng xuÃt hiŒn trên màn änh radar. Các hÒi ba này lúc Än lúc hiŒn, khi rõ khi m© ho¥c Ƕt nhiên bi‰n mÃt (TrÀn ñ‡ CÄm: Bi‰n CÓ VÎnh B¡c ViŒt, phÀn 4). Lå lùng thay, cÖn bão l§n này låi chính là nguyên nhân chính tåo nên m¶t trÆn Çánh "không có" vào Çêm 4.8.1964 trong VÎnh B¡c ViŒt. ñêm hôm Çó, radar trên cä hai chi‰n håm Maddox và Turner Joy ÇŠu phát hiŒn nhiŠu "blips" (Çi‹m sáng) lå lùng Çã xuÃt hiŒn trên màn änh. Nh»ng blips này xuÃt hiŒn nhÜng rÒi låi mau lË bi‰n mÃt, không Çû th©i gian cho radar trên các giàn Çåi bác khóa vào møc tiêu (lock-on target). Các thûy thû trên chi‰n håm Hoa Kÿ ÇŠu làm viŒc trong tình trång h‰t sÙc cæng th£ng. H† không th‹ nào bi‰t rõ ÇÜ®c nh»ng blips Än hiŒn trên màn änh radar là gì. Có th‹ Çó là nh»ng làn sóng bi‹n to l§n, ho¥c có th‹ Çó chính là nh»ng chi‰n ÇÌnh cûa B¡c ViŒt.
Cu¶c chÖi "næm mÜ©i" kéo dài ljn khoäng 10:37 tÓi thì thûy thû trên tàu Maddox phát hiŒn m¶t blip lå lùng trên màn änh radar. Blip này Çang chåy th£ng rÒi Ƕt nhiên quËo g¡t sang trái giÓng nhÜ là vØa b¡n ngÜ lôi Çi. Chuyên viên sonar (loåi radar g¡n dܧi lÜ©ng tàu dùng Ç‹ phát hiŒn tiŠm thûy ÇÌnh) trên tàu Maddox Ƕt nhiên nghe ti‰ng "chân vÎt" (ship propeller) khä nghi. TÙc thì giàn Çåi bác 76 ly trên chi‰c Maddox khai hÕa Ç‹ t¿ vŒ. RÒi chÌ vài phút sau Çó, bên tàu Turner Joy cÛng phát hiŒn m¶t blip khác cách Çó 8,000 yards (khoäng 7315 m). RÒi khÄu häi pháo 127 ly bên tàu này cÛng b¡t ÇÀu nhä Çån. NhÜng chÜa b¡n ÇÜ®c bao lâu thì møc tiêu lå lùng kia Çã bi‰n mÃt khÕi màn änh radar. M¶t sÓ thûy thû trên chi‰n håm Maddox và Turner Joy cho bi‰t là h† có nhìn thÃy ánh Çèn tØ tàu B¡c ViŒt. Tuy nhiên, các phi công bay nh»ng phi vø y‹m tr® tØ hàng không mÅu håm Ticonderoga låi cho bi‰t là Çã không phát hiŒn ÇÜ®c tàu ÇÎch ª trong vùng bi‹n này. Ngày 5.8.1964, các phi cÖ Hoa Kÿ thi hành chi‰n dÎch Pierce Arrow d¶i bom Ç‹ trä ÇÛa vŠ viŒc các ngÜ lôi ÇÌnh B¡c ViŒt tÃn công tàu chi‰n Hoa Kÿ. Chi‰n dÎch này này Çã gây thiŒt håi khá n¥ng cho chánh phû Hà N¶i. Các cæn cÙ tàu bè và nhiŠu bÒn dÀu bÎ d¶i bom phá hûy. Các kho nhiên liŒu quan tr†ng ª thành phÓ Vinh cÛng bÎ phi cÖ MÏ oanh tåc tÖi b©i. Vào ngày 7.8.1964, QuÓc H¶i Hoa Kÿ thông qua nghÎ quy‰t "Gulf of Tonkin Resolution". NghÎ quy‰t này cho phép t°ng thÓng toàn quyŠn xº døng quân Ƕi Ç‹ bäo vŒ quyŠn l®i Hoa Kÿ trên kh¡p th‰ gi§i". HÖn th‰ n»a, nghÎ quy‰t "Gulf of Tonkin" låi còn nhÃn månh luôn cä viŒc ÇÜ®c dùng l¿c lÜ®ng quân s¿ Ç‹ giúp Ç« bÃt cÙ quÓc gia nào ª trong vùng ñông Nam Á". Lúc Çó, câu hÕi ÇÜ®c Ç¥t ra là tåi sao ngÜ©i MÏ kh°ng lÒ låi khi không vác cái lÜng dài thòn cûa mình ljn m¶t xÙ sª Á Châu xa lå Ç‹ rÒi bÎ ngÜ©i bän xÙ xúm låi Çánh ÇÃm? ThÆt s¿ ra là vì quyŠn l®i gì? QuyŠn l®i gì mà Çã làm cho ngÜ©i MÏ "Çi ra Çàng mang ách vào c°"? Khi mang quân lính sang ViŒt Nam, phäi chæng ngÜ©i MÏ thÆt tình muÓn bäo vŒ ñông Nam Á thoát khÕi s¿ xâm læng cûa C¶ng Sän? Phäi chæng ngÜ©i MÏ thÆt s¿ không muÓn thÃy m¶t Nam ViŒt Nam søp Ç° Ç‹ rÒi sau Çó lôi kéo theo nh»ng quÓc gia khác trong vùng theo ki‹u quân bài domino? Phäi chæng ngÜ©i MÏ muÓn dùng Nam ViŒt Nam nhÜ m¶t tiŠn ÇÒn chi‰n lÜ®c (nhÜ häi cäng Cam Ranh) quan tr†ng Ç‹ cÀm chân các l¿c lÜ®ng häi quân cûa khÓi C¶ng Sän? ThÆt s¿ ra thì ngÜ©i MÏ muÓn gì? Câu hÕi này rÃt phÙc tåp, sâu xa, và cÛng rÃt khó Ç‹ mà tìm ra ÇÜ®c các l©i giäi thích thÕa Çáng và chính xác. Tuy không bi‰t rõ š ÇÎnh cûa Hoa Kÿ vŠ vø bi‰n cÓ VÎnh B¡c ViŒt næm 1964. NhÜng có m¶t s¿ viŒc vŠ Hoa Kÿ mà cho ljn bây gi© hÀu nhÜ ai ai cÛng ÇŠu bi‰t rõ. S¿ viŒc này Çã ÇÜ®c lÎch sº chÙng minh k‹ tØ næm 1973, và vŠ sau này låi càng rõ ràng hÖn khi miŠn Nam thÃt thû vào næm 1975. ñó chính là s¿ viŒc làm ÇÒng minh cûa Hoa Kÿ trên bàn c© chính trÎ. Hoa Kÿ có phäi là m¶t ngÜ©i ÇÒng minh chung thûy trên m¶t chi‰n tuy‰n chông gai dài dæng d£ng hay không? Câu trä l©i là "không!" NgÜ©i MÏ mang quân Ƕi sang m¶t quÓc gia khác chÌ là Ç‹ låm døng và thâu g¥t quyŠn l®i riêng tÜ cûa h†. Khi nào nguÒn l®i l¶c này Çã cån veo và không còn gì n»a thì ngÜ©i MÏ së ra Çi và bÕ låi tÃt cä. H† së bÕ låi h‰t vÛ khí, Çån dÜ®c, tiŠn båc, và luôn cä ÇÒng minh. M¶t khi ngÜ©i MÏ Çã quay lÜng thì h† së ch£ng luy‰n ti‰c m¶t viŒc gì. Khi cu¶c chi‰n gÀn tàn, ngÜ©i MÏ ÇÜa cán dao cho B¡c ViŒt n¡m, Nam ViŒt Nam ÇÜ®c cÀm phÀn lÜ«i dao. Còn ngÜ©i MÏ thì tuyên bÓ "hòa bình trong danh d¿". NhÜ th‰, dÅu cho trÆn häi chi‰n trong VÎnh B¡c ViŒt có là do Hoa Kÿ ho¥c B¡c ViŒt là kÈ gây hÃn thì cÛng ch£ng quan tr†ng gì. ViŒc quan tr†ng ª Çây là ngÜ©i MÏ th¿c s¿ cÛng ch£ng hi‹u rõ mình Çang làm gì. H† muÓn Çánh? H† muÓn Çàm? Hay là h† muÓn rút bÕ tØ lúc ÇÀu và Ç‹ m¥c cho ñông DÜÖng rÖi vào tay C¶ng Sän? V§i lš do nào Çi chæng n»a thì Hoa Kÿ cÛng së ch£ng bao gi© ª låi chi‰n ÇÃu v§i ngÜ©i ÇÒng minh VNCH cho ljn hÖi thª cuÓi cùng. ViŒc này Çã ÇÜ®c th©i gian và lÎch sº th£ng th¡ng chÙng minh vào næm 1973, và Çã trª thành m¶t s¿ hi‹n nhiên khi miŠn Nam ViŒt Nam thÃt thû 2 næm sau Çó. M¶t Nghìn Chín Træm Sáu MÜÖi BÓn (1964) là m¶t næm có rÃt nhiŠu bi‰n chuy‹n l§n lao. TØ ÇÀu næm cho ljn gÀn cuÓi næm, chánh phû Nam ViŒt Nam Çã trãi qua nhiŠu cu¶c chÌnh lš. M‡i lÀn nhÜ th‰ ÇŠu gây xáo tr¶n trong cÖ quan hành chánh và xã h¶i cûa ngÜ©i dân. N¶i các chánh phû bÎ thay Ç°i hoài hoài. Trên bi‹n cä, tàu chi‰n cûa Hoa Kÿ và B¡c ViŒt ÇÓi ch†i lÅn nhau. MÏ d¶i bom B¡c ViŒt Ç‹ trã Çûa. B¡c ViŒt trä mi‰ng b¢ng cách cho Ç¥c công xâm nhÆp gây rÓi loån tåi Saigon. MÙc Ƕ chi‰n tranh trª thành khÓc liŒt v§i nh»ng trÆn Çánh tåi ƒp B¡c, Tây Ninh, Kontum, Nam ñÒng, và Bình giä. Và næm 1964 là m¶t næm Çánh ÇÃu s¿ khªi ÇÀu cûa m¶t cu¶c chi‰n Çiêu linh khÓc liŒt.
 
|
