Ngày 28 tháng 3 nåm 1969, trong phiên h÷p Hµi аng An Ninh Qu¯c Gia tÕi Hoa KÏ, Tß¾ng Andrew Goodpaster, phø tá cüa ÐÕi Tß¾ng Creiton Abrams, thÆng th¡n ð« ngh¸: "Chúng ta s¡p ði ðªn giai ðoÕn b¾t-MÛ-hóa cuµc chiªn (de-americanization)." Ông mu¯n nói ðã ðªn th¶i kÏ quân ðµi MÛ c¥n giäm b¾t công cuµc chiªn ð¤u ch¯ng Cµng tÕi Vi®t Nam. Nhßng Melvin Laird, Bµ Trß·ng Qu¯c Phòng Hoa KÏ lÕi cho ý kiªn riêng: "Tôi ð°ng ý, nhßng tôi không thích danh t× 'b¾t-MÛ-hóa' cüa anh. Chúng ta c¥n mµt t× ngæ khác nhß là Vi®t-Nam-Hóa chÆng hÕn." T±ng Th¯ng Nixon, lúc ðó cûng có m£t trong bu±i h÷p, li«n xen vào: "Ý kiªn hay ðó, anh Melvin." T× ðó tr· ði, danh t× Danh t× "vietnamization" (tÕm d¸ch: Vi®t-Nam-Hóa) ðßþc xØ døng ð¬ thay thª cho danh t× "b¾t-MÛ-hóa" (de-americanization). Câu höi ðßþc ð£t ra: Vì lý do nào ng߶i MÛ không mu¯n dùng chæ "de-americanization," mà lÕi mu¯n xØ døng danh t×: "vietnamization?" ð¬ nói ðªn vi®c Hoa KÏ mu¯n lui binh khöi Vi®t Nam?
Vào nåm 1968 ngay sau biªn c¯ Tªt M§u Thân, các phong trào phän chiªn · Hoa KÏ b¡t ð¥u tr±i lên. Dân chúng MÛ xu¯ng ð߶ng r¥m rµ bi¬u tình. H÷ cång bi¬u ngæ, gây bÕo ðµng, ðòi höi chánh phü rút hªt quân v« nß¾c. Lúc ð¥u, các cuµc bi¬u tình chï ðßþc ghi nh§n là nhæng nhóm thân Cµng nho nhö. Nhßng sau biªn c¯ Tªt M§u Thân, các cuµc bi¬u tình t× t× ðâm ch°i n¦y n· và lan rµng ra ðªn hàng tråm ngàn ng߶i · nhi«u thành ph¯ nhö to · kh¡p n½i. V¾i s¯ ng߶i ði bi¬u tình càng ngày càng gia tång, Qu¯c hµi MÛ rúng ðµng, nhi«u gi¾i chÑc cao c¤p °n ào chï trích chánh phü và to mi®ng kêu g÷i vi®c bö r½i mi«n Nam Vi®t Nam. T±ng Th¯ng Richard Nixon phân vân. Ông không mu¯n mµt-hai-ba rút hªt quân v« ð¬ nß¾c ð¬ r°i Hoa KÏ s¨ b¸ mang tiªng "thua tr§n vì teo gan." Nhßng t±n th¤t nhân mÕng cüa quân ðµi MÛ ngày càng gia tång. Hàng ngàn thanh niên trai tráng Hoa KÏ t× lÑa tu±i 18 tr· lên ðßþc ðßa sang Vi®t Nam, lao ð¥u vào tr§n mÕc, r°i b¸ tØ tr§n ngày càng mµt nhi«u. Ð¥u nåm 1969, sau khi nh§m chÑc t±ng th¯ng không bao lâu, Richard Nixon ðã có kª hoÕch bí m§t ð¬ giúp Hoa KÏ rút chân khöi vûng l¥y chiªn tranh · Vi®t Nam.
Nåm 1965 quân ðµi Hoa KÏ ð± bµ lên bãi bin Ðà NÇng oai phong lçm li®t, có các thiªu næa Vi®t Nam b§n áo dài tr¡ng duyên dáng choàng các vòng hoa danh dñ lên c± áo ng߶i chiªn binh. Nhßng bây gi¶ là nåm 1969, sau khi b¸ quân Cµng Sän "choàng vòng hoa Tªt M§u Thân" vào ð¥u nåm 1968, ng߶i MÛ lÕi cäm th¤y nhß b¸ xúc phÕm nªu phäi dùng danh t× "de-americanization." Danh t× này d߶ng nhß mang mµt ý nghîa ðen t¯i din tä sñ m®t möi cüa h÷ tÕi Vi®t Nam. Lñc lßþng hùng binh cüa Hoa KÏ v¾i chiªn th¡ng lçy l×ng trong Ю Nh¸ Thª Chiªn, ðánh tan ÐÑc Qu¯c Xã, san b¢ng nß¾c Phù Tang, có lñc lßþng Häi Quân vô cùng mÕnh m¨, Không Quân v¾i các pháo ðài B-52 ghê h°n, quân bµ chiªn v¾i xe tång và höa ti¬n t¯i tân, Thüy Quân Løc Chiªn l×ng danh kh¡p thª gi¾i, mà gi¶ ðây lÕi phäi rút chân khöi Vi®t Nam v¾i chiêu bài "de-americanizing the war" hay sao? Vì thª, không mu¯n ch¤p nh§n sñ b¨ bàng, không mu¯n ð¬ lµ sñ m®t möi trß¾c c£p m¡t soi mói cüa thª gi¾i, và vì danh dñ và sï di®n qu¯c gia, chánh phü Hoa KÏ mu¯n xØ døng danh t× "vietnamization" nhß ð¬ nói v¾i dß lu§n r¢ng: "Cuµc chiªn ðã ðªn lúc c¥n phäi ðßþc Vi®t-Nam-Hóa."
Яi v¾i các gi¾i chÑc cao c¤p dân sñ Hoa KÏ, ðây là mµt mánh khoé cñc kÏ lþi hÕi trên canh bÕc xì phé chính tr¸. Sau nhi«u nåm lâm tr§n, Hoa KÏ ðã b¸ hao t±n r¤t nhi«u. T× các con s¯ dollar bÕc tÖ cho ðªn các con s¯ tØ vong lên ðªn hàng vÕn trên chiªn tr߶ng Vi®t Nam, ng߶i MÛ ðã không thâu hoÕch ðßþc gì ðáng k¬ ngoÕi tr× mµt vài tr§n ðánh l¾n cùng v¾i mµt chiªn d¸ch "v×a ðánh v×a ðàm" (bombing while negotiating) tri«n miên vô hi®u quä. B¡c Vi®t tuy phäi ch¸u nhi«u hÕi n£ng n« qua nhæng phi vø dµi bom cüa Hoa KÏ, nhßng lÕi không b¸ hoàn toàn gøc ngã. Hoa KÏ quá nhân ðÕo, không dám dµi bom tiêu di®t các c½ s· quân sñ mà quân Cµng Sän thiªt l§p trong vùng ðông ðúc dân cß. Hoa KÏ cûng quá "rét" m²i khi nghî ðªn vi®c Trung Cµng s¨ nhäy vào can thi®p nªu gã ðàn em B¡c Vi®t cüa Trung Cµng b¸ Hoa KÏ dµi bom cho t½i b¶i hoa lá. Hình änh hàng tråm ngàn quân Trung Cµng ð± qua biên gi¾i ð¬ ðánh b§t quân ðµi Liên Hi®p Qu¯c chÕy v« mi«n Nam cüa ÐÕi Hàn (Korea) h°i ð¥u th§p niên 1950 ðã làm cho các gi¾i chÑc cao c¤p dân sñ Hoa KÏ sþ hãi. Do ðó, chánh phü MÛ chÆng mong möi gì h½n là s¨ ði ðªn mµt giäi pháp ðàm phán, tÑc là B¡c Vi®t s¨ ngoan ngoãn hÑa r¢ng "s¨ chÆng bao gi¶ xâm chiªm mi«n Nam."
Trong khoäng th¶i gian 5 nåm t× 1965 ðªn nay, con s¯ tØ vong cüa Hoa KÏ m²i nåm mµt tång d¥n mà tiªn trình cüa cuµc chiªn vçn còn nhß kéo dài vô t§n. Vào nåm 1969, s¯ binh sî MÛ hi®n di®n tÕi Vi®t Nam ðã lên ðªn cao ði¬m v¾i 540,000 ng߶i. Hàng tri®u-tri®u ðô la lÕi tiªp tøc ðßþc ð± thêm vào cuµc chiªn, s¯ binh sî b¸ chªt và b¸ thß½ng càng ngày càng nhi«u, và ðªn lúc này -- nåm 1969 -- thì Hoa KÏ ðã b¡t ð¥u th¤m m®t và mu¯n thoái ly khöi chiªn tranh. Nhßng rút lui b¢ng cách nào? Phäi ra ði b¢ng cách nào mà ð¤t nß¾c không b¸ b¨ bàng và quân ðµi s¨ chÆng b¸ m£c cäm? Trên phß½ng di®n tâm lý, nªu phäi dùng ðªn danh t× "de-americanization" ð¬ nói ðªn vi®c lui binh thì k¬ nhß là ng߶i ðánh bÕc ðã thua và ðang mu¯n cu¯n chiªu. Ь che m¡t thª gian, ð¬ ðánh l×a dß lu§n, và ð¬ ðßþc rút lui trong ni«m danh tñ nên Hoa KÏ ðành phäi nói r¢ng, "Chß½ng trình Vi®t-Nam-Hóa ðßþc thiªt l§p ð¬ cuµc chiªn này có th¬ giao lÕi cho quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa."
Nhßng th§t sñ l§p lu§n này hoàn toàn sai bét. K¬ t× nåm 1954 khi Vi®t Nam b¸ chia ðôi v¾i hai mi«n Nam B¡c, hàng chøc ngàn quân dân mi«n Nam ðã chªt trong n² lñc chiªn ð¤u ch¯ng lÕi sñ xâm lång cüa quân Cµng Sän mi«n B¡c. T× · nhæng tr§n ðánh ðçm máu kh¯c li®t · „p B¡c (1963), аng Xoài (1965), Bình Giä (1964), cho ðªn Tªt M§u Thân nåm 1968 tÕi các m£t tr§n khói lØa nhß Saigon, Quäng Tr¸, Huª, và Khe Sanh... quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa (VNCH) ðã chiªn ð¤u th§t nhi«u và th§t dûng mãnh. Các binh sî mi«n Nam Vi®t Nam v¾i súng ðÕn trên vai, trách nhi®m trong lòng, cùng ni«m danh dñ ghi tÕi phù hi®u thêu trên vai áo, có khi nào h÷ ðã dám nghî r¢ng "binh sî MÛ s¨ chiªn ð¤u và s¨ chªt cho chúng tôi." Không, hoàn toàn là không. Trong cuµc t±ng t¤n công cüa Vi®t Cµng nåm nåm 1968, ai ðã cÑu Saigon thoái khöi c½n ðÕi nÕn, nªu không phäi là các lñc lßþng Bi®t еng Quân VNCH? — mi«n Trung, nhæng binh chüng nào ðã ð± máu ð¬ tái chiªm Huª và Quäng Tr¸, nªu không phäi là các binh chüng Nhäy Dù và Thüy Quân Løc Chiªn (TQLC) VNCH? TÕi m£t tr§n Khe Sanh, 200 tay súng mû Nâu nào ðã tr¤n giæ cØa äi phía Ðông cüa cån cÑ và ðã 3 l¥n ð¦y lui các ðþt c߶ng t§p bi¬n ng߶i cüa Cµng quân? (V« sau này, chÑng tích chiªn ð¤u cüa quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa lÕi còn ðßþc ghi lÕi · các trang sØ Cam B¯t nåm 1970, HÕ Lào 1971, Mùa Hè Ðö LØa 1972, qu¥n ðäo Hoàng Sa 1974, và nhæng tr§n chiªn sau cùng trong nåm 1975).
Nhßng bây gi¶ là 1969, các gi¾i chÑc cao c¤p dân sñ tÕi Hoa KÏ mu¯n xØ dùng danh t× "vietnamization" nhß mµt t¤m khiêng h¥u che l¤p sñ m®t möi và ni«m b¨ bàng ð¬ ðßþc lui binh trong danh dñ sau 5 nåm dài chiªn ð¤u (1965-69). Không mµt quân nhân mi«n Nam Vi®t Nam nào mu¯n th¤y các binh sî MÛ phäi chªt cho mình. Không mµt quân nhân Vi®t Nam Cµng Hòa nào mu¯n th¤y cänh ng߶i dân tÕi Hoa KÏ b¸ m¤t ði thân nhân, bè bÕn, ho£c thân quyªn cho mµt cuµc chiªn xa lÕ cách nØa vòng trái ð¤t. Nhæng ng߶i lính mi«n Nam Vi®t Nam ð«u r¤t biªt ½n v« nhæng sñ giúp ðÞ trên phß½ng di®n vû khí cûng nhß v¾i sñ hy sinh ð¥y ý nghîa cüa hàng ngàn binh sî Hoa KÏ. Nhßng ð¯i v¾i h÷, nhæng ng߶i lính mi«n Nam Vi®t Nam, ð«u hi¬u rõ r¢ng danh t× "vietnamization" th§t sñ ðã ðßþc hình thành và ð¸nh nghîa vào nåm 1954 khi quân ðµi cüa h÷ b¡t ð¥u ch¯ng lÕi sñ xâm lång cüa quân B¡c Vi®t. Và sñ chiªn ð¤u này, cµng v¾i sñ hy sinh cüa không biªt bao nhiêu binh sî VNCH, ðã kh·i ngu°n và kéo dài h½n mµt th§p niên trß¾c khi lñc lßþng bµ chiªn ð¥u tiên Hoa KÏ ð± bµ vào Vi®t Nam nåm 1965.
20 tháng 1
Richard Nixon nh§m chÑc T±ng Th¯ng Hoa KÏ. Các v¤n ð« chánh sách an ninh qu¯c gia ðßþc phø trách b·i Tiªn Sî Henry Kissinger. Cûng trong ngày này, Sß Ðoàn 3 Thüy Quân Løc Chiªn Hoa KÏ t¤n công vào cån cÑ 611 cüa Cµng Sän B¡c Vi®t n¢m g¥n biên gi¾i Vi®t-Lào, tiêu hüy nhi«u kho dñ træ nhiên li®u và vû khí cüa Cµng quân.
-
Ngh¸ Quyªt 71 cüa Trung ¿½ng Ðäng kêu g÷i cuµc t¤n công các cån cÑ cüa Hoa KÏ trên lãnh th± Nam Vi®t Nam. Ðây là mµt quyªt ð¸nh cüa Cµng Sän B¡c Vi®t nh¢m "thØ lØa" v¾i chánh phü cüa tân t±ng th¯ng Richard Nixon.
Tr§n xa chiªn duy nh¤t giæa Hoa KÏ và Cµng Sän B¡c Vi®t ðã xäy ra tÕi cån cÑ quân sñ · Bªt Hªt g¥n vùng Tam Biên (Vi®t-Miên-Lào). Quân B¡c Vi®t xØ døng 5 chiªn xa PT-76 và 6 chiªc thuµc loÕi BMP-40. Phía bên Hoa KÏ, höa lñc thiªt giáp g°m nhæng chiªn xa hÕng n£ng loÕi M-48 Patton. Trong tr§n này, ÐÕi еi Thiªt Giáp Bravo dß¾i quy«n chï huy cüa ÐÕi Úy John Stoval ðã ð¦y lui cuµc t¤n công cüa ð¸ch quân, b¡n hÕ 2 chiªn xa PT-76 và 1 chiªc BMP-40.
15-18 tháng 3
Ngày 15 tháng 3, Vi®t Cµng pháo 5 höa ti¬n vào thü ðô Saigon. Ь trä ðûa, ngày 18 tháng 3, pháo ðài B-52 Hoa KÏ dµi bom cån cÑ 353 cüa Cµng Sän B¡c Vi®t · g¥n biên gi¾i Vi®t-Miên. Các phi vø thám thính cho th¤y nhi«u kho nhiên li®u cüa Cµng quân phát n± và b¯c cháy. Cûng trong ngày này, mµt lñc lßþng h²n hþp Vi®t-MÛ m· cuµc hành quân càn quét trong mµt vùng rµng l¾n khoäng 33 square-miles (77 km vuông) tÕi ð°n ði«n cao su Michelin g¥n D¥u Tiªng, cách biên gi¾i Vi®t-Miên không xa. V« sau này, Trß½ng Nhß Täng -- mµt viên chÑc cao c¤p cüa M£t Tr§n Giäi Phóng Mi«n Nam (MTGPMN) -- ðã ghi lÕi trong mµt quy¬n sách r¢ng tình báo Hoa KÏ d߶ng nhß ðã ðoán ðßþc Bµ Chï Huy cüa Cøc Trung ¿½ng Vi®t Cµng Mi«n Nam n¢m tÕi khu vñc này, nên ðã xØ døng B-52 ð¬ dµi bom và m· cuµc hành quân vào ngày 18 tháng 3. Sau ðó, các viên chÑc Vi®t Cµng cao c¤p phäi r¶i bö cån cÑ này và di chuy¬n v« mµt cån cÑ bí m§t khác n¢m sâu trong lãnh th± Cam B¯t (David Phillipson, Vietnam At War 1946-75, tr.594).
28 tháng 3
Trong mµt phiên h÷p v¾i Hµi аng An Ninh Qu¯c Gia, Tß¾ng Goodpaster, phø tá cüa Tß¾ng Abrams, cho ý kiªn r¢ng, "Chúng ta s¡p ði ðªn giai ðoÕn b¾t-MÛ-hóa cuµc chiªn." Nhßng ông Melvin Laird, Bµ Trß·ng Qu¯c Phòng lÕi nói, "Tôi ð°ng ý, nhßng tôi không thích danh t× 'b¾t-MÛ-hóa' cüa anh. Chúng ta c¥n mµt t× ngæ khác nhß là Vi®t-Nam-Hóa." T±ng Th¯ng Nixon có m£t tÕi lúc ðó ðµt nhiên xen vào, "Ý kiªn hay ðó, anh Melvin." Và k¬ t× ðó tr· ði, danh t× "Vi®t-Nam-Hóa" (Vietnamization -- ho£c Vietnamizing the war) ðßþc dùng thay vì danh t× "b¾t-MÛ-hóa" (de-Americanization ho£c de-Americanizing the war).
Tháng 4
Quân s¯ Hoa KÏ tÕi Vi®t Nam t±ng cµng 543,400 ng߶i. Ðây là con s¯ cao nh¤t v« sñ hi®n di®n cüa quân ðµi MÛ trong chiªn tranh Vi®t Nam.
Tài Li®u Hình Änh: Binh sî VNCH xung phong vào giäi töa mµt cån nhà ðang b¸ Vi®t Cµng chiªm giæ.
Tháng 5
Cµng Sän B¡c Vi®t bao vây trÕi Lñc Lßþng Уc Bi®t tÕi Bªn Hªt. Cuµc vây hãm kéo dài ðªn cu¯i tháng 6 v¾i nhi«u tr§n công kích l¾n nhö. Ngày 25 tháng 6, quân B¡c Vi®t rút lui vì không chiªm n±i cÑ ði¬m này.
6 tháng 5
Lñc lßþng trú phòng tÕi cån cÑ Camp Carolyn ð¦y lui mµt ðþt t¤n công cüa mµt ti¬u ðoàn Cµng Sän (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.146).
10 tháng 5
Trong mµt cuµc hành quân trñc thång v§n, 3 ti¬u ðoàn bµ chiªn thuµc Sß Ðoàn 101 Nhäy Dù Hoa KÏ nhäy vào Cån CÑ 611 cüa Cµng Sän B¡c Vi®t · g¥n biên gi¾i Vi®t-Lào.
11 tháng 5
Ðøng ðµ n£ng giæa quân ðµi Hoa KÏ và Cµng Sän B¡c Vi®t tÕi núi „p Bia, mµt ð¸a danh n±i tiªng trong chiªn tranh Vi®t Nam qua bi®t danh "Hamburger Hill", ho£c "аi 937." Trong tr§n này, 56 quân nhân MÛ hy sinh, phía B¡c Vi®t có 610 bµ ðµi tØ tr§n.
11-12 tháng 5
Trong ngày này, Vi®t Cµng m· mµt cuµc t±ng pháo kích vào 212 møc tiêu trong lãnh th± Nam Vi®t Nam.
14 tháng 5
Trong mµt bu±i thuyªt trình, T±ng Th¯ng Nixon loÕi bö mµt ði«u ki®n quan tr÷ng mà ðã ðßþc nêu lên trong các cuµc thß½ng thuyªt trß¾c ðây. Ðó là vi®c ðòi höi B¡c Vi®t phäi rút hªt quân khöi lãnh th± Nam Vi®t Nam trß¾c khi Hoa KÏ rút quân v« nß¾c. Ngßþc lÕi l¥n này, ông chï ðòi höi quân ðµi cüa hai bên (B¡c Vi®t và Hoa KÏ) s¨ ð°ng loÕt rút quân, và các cuµc rút quân s¨ ðßþc giám sát b·i nhæng hµi ðoàn trung l§p qu¯c tª. Ngoài ra, T±ng Th¯ng Nixon cûng nh¡c ðªn mµt giäi pháp "b¥u cØ" ð¬ giäi quyªt vûng l¥y chiªn tranh Vi®t Nam. Ðây là mµt nhßþc ði¬m tr÷ng h® trong chánh sách chính tr¸ ngoÕi giao cüa chánh phü Hoa KÏ.
Trong mµt cuµc h÷p thßþng ðïnh tÕi ðäo Midway, T±ng Th±ng Nixon thông báo cho T±ng Th¯ng Thi®u b¯n ði¬m quan tr÷ng trong chánh sách cüa Hoa KÏ tÕi Vi®t Nam: 1) rút quân ðµi MÛ v« nß¾c, 2) "Vi®t Nam Hóa Chiªn Tranh", 3) cüng c¯ lñc lßþng ð°ng minh, và 4) thß½ng thuyªt cùng Cµng Sän. Ông cho biªt s¨ l§p tÑc tiªn hành vi®c rút 25,000 binh sî MÛ khöi Vi®t Nam.
10 tháng 6
Chánh Phü Cách MÕng Lâm Th¶i (CPCMLT) ðßþc thành l§p trong nhæng vùng do Vi®t Cµng ki¬m soát tÕi mi«n Nam Vi®t Nam. Ðây là mµt "chánh phü ma giáo" ðßþc B¡c Vi®t tÕo dñng ð¬ ðánh l×a dß lu§n thª gi¾i, và ti®n vi®c tuyên truy«n cho công cuµc xâm lång mi«n Nam.
15 tháng 7
T±ng Th¯ng Nixon gØi thß cho H° Chí Minh ð« ngh¸ xúc tiªn các vi®c thß½ng thuyªt.
17.8 ðªn 1.9
Ngày 17 tháng 8 hai ðÕi ðµi lính MÛ b¸ mµt trung ðoàn Cµng Sän B¡c Vi®t bao vây tÕi thung lûng Quª S½n, 25 miles (40 km) v« phía Nam cüa Ðà NÇng. Ngày 19 tháng 8 mµt trñc thång Hoa KÏ b¸ b¡n r½i. Tr§n chiªn kéo dài g¥n hai tu¥n và ch¤m dÑt vào ngày 1 tháng 9 khi lñc lßþng giäi töa b¡t tai ðßþc v¾i hai ðÕi ðµi b¸ bao vây. (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.147).
3 tháng 9
H° Chí Minh qua ð¶i. Tôn ÐÑc Th¡ng, mµt nhân v§t già nua 81 tu±i lên n¡m chÑc chü t¸ch. Mµt s¯ tß¾ng lãnh Cµng Sän khác nhß Võ Nguyên Giáp, Lê Du¦n, PhÕm Vån аng, và Tr߶ng Chinh cûng ðßþc ðßa vào n¡m giæ nhæng chÑc vø then ch¯t cüa chánh quy«n B¡c Vi®t.
1.11 ðªn 4.12
Ngày 1 tháng 11, Cµng Sän B¡c Vi®t pháo kích hàng ngàn quä ðÕn ðü loÕi vào các ti«n ð°n Annie, Susan, và Kent trong vùng Bu Prang. Ngày 2 tháng 11, ð¬ bäo toàn lñc lßþng, quân trú phòng ðßþc l®nh tri®t thoái ð¬ tång c߶ng cho các khu vñc khác · tïnh Quäng ÐÑc. Sáng ngày 3 tháng 11, mµt trung ðoàn pháo Cµng Sän pháo kích và ba trung ðoàn bµ ðµi t¤n công cån cÑ Bu Prang. Cån cÑ này ðßþc tr¤n giæ b·i 500 binh sî Bi®t Kích Quân Biên Phòng VNCH (còn ðßþc g÷i là Dân Sñ Chiªn Фu) và 50 binh sî thuµc Lñc Lßþng Уc Bi®t Hoa KÏ. Tr§n chiªn kh¯c li®t kéo dài hai tháng tr߶ng. Bµ ðµi B¡c Vi®t pháo kích và m· nhi«u ðþt t¤n công bi¬n ng߶i nhßng vçn không ðánh ð± ðßþc sÑc kháng cñ dæ dµi cüa quân trú phòng. Không Quân Hoa KÏ và VNCH bay nhi«u phi vø hi¬m nghèo ð¬ trþ cho cån cÑ Bu Prang. Cuµc chiªn kéo dài ðªn ngày 4 tháng 12 thì ch¤m dÑt. Quân Cµng Sän b¸ thi®t hÕi n£ng và rút lui khöi chiªn tr߶ng. Cån cÑ Bu Prang hoàn toàn ðßþc giäi töa.
S¯ tØ vong và thß½ng vong trong nåm 1969
Hoa KÏ: 9,249 tØ thß½ng, 69,043 b¸ thß½ng, 112 m¤t tích. Vi®t Nam Cµng Hòa: tài li®u không ph± biªn. Cµng Sän: 152,842 tØ thß½ng, b¸ thß½ng không rõ (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.146).
