Bieân khaûo vaø Nhaän Ñònh
Jen W. Nguyeãn
Ngaøy 28 thaùng 3 naêm 1969, trong phieân hoïp Hoäi Ñoàng An Ninh Quoác Gia taïi Hoa Kyø, Töôùng Andrew Goodpaster, phuï taù cuûa Ñaïi Töôùng Creiton Abrams, thaúng thaén ñeà nghò: "Chuùng ta saép ñi ñeán giai ñoaïn bôùt-Myõ-hoùa cuoäc chieán (de-americanization)." OÂng muoán noùi ñaõ ñeán thôøi kyø quaân ñoäi Myõ caàn giaûm bôùt coâng cuoäc chieán ñaáu choáng Coäng taïi Vieät Nam. Nhöng Melvin Laird, Boä Tröôûng Quoác Phoøng Hoa Kyø laïi cho yù kieán rieâng: "Toâi ñoàng yù, nhöng toâi khoâng thích danh töø 'bôùt-Myõ-hoùa' cuûa anh. Chuùng ta caàn moät töø ngöõ khaùc nhö laø Vieät-Nam-Hoùa chaúng haïn." Toång Thoáng Nixon, luùc ñoù cuõng coù maët trong buoåi hoïp, lieàn xen vaøo: "YÙ kieán hay ñoù, anh Melvin." Töø ñoù trôû ñi, danh töø Danh töø "vietnamization" (taïm dòch: Vieät-Nam-Hoùa ) ñöôïc xöû duïng ñeå thay theá cho danh töø "bôùt-Myõ-hoùa" (de-americanization). Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra: Vì lyù do naøo ngöôøi Myõ khoâng muoán duøng chöõ "de-americanization," maø laïi muoán xöû duïng danh töø: "vietnamization?" ñeå noùi ñeán vieäc Hoa Kyø muoán lui binh khoûi Vieät Nam?
Vaøo naêm 1968 ngay sau bieán coá Teát Maäu Thaân, caùc phong traøo phaûn chieán ôû Hoa Kyø baét ñaàu troåi leân. Daân chuùng Myõ xuoáng ñöôøng raàm roä bieåu tình. Hoï caêng bieåu ngöõ, gaây baïo ñoäng, ñoøi hoûi chaùnh phuû ruùt heát quaân veà nöôùc. Luùc ñaàu, caùc cuoäc bieåu tình chæ ñöôïc ghi nhaän laø nhöõng nhoùm thaân Coäng nho nhoû. Nhöng sau bieán coá Teát Maäu Thaân, caùc cuoäc bieåu tình töø töø ñaâm choài naåy nôû vaø lan roäng ra ñeán haøng traêm ngaøn ngöôøi ôû nhieàu thaønh phoá nhoû to ôû khaép nôi. Vôùi soá ngöôøi ñi bieåu tình caøng ngaøy caøng gia taêng, Quoác hoäi Myõ ruùng ñoäng, nhieàu giôùi chöùc cao caáp oàn aøo chæ trích chaùnh phuû vaø to mieäng keâu goïi vieäc boû rôi mieàn Nam Vieät Nam. Toång Thoáng Richard Nixon phaân vaân. OÂng khoâng muoán moät-hai-ba ruùt heát quaân veà ñeå nöôùc ñeå roài Hoa Kyø seõ bò mang tieáng "thua traän vì teo gan." Nhöng toån thaát nhaân maïng cuûa quaân ñoäi Myõ ngaøy caøng gia taêng. Haøng ngaøn thanh nieân trai traùng Hoa Kyø töø löùa tuoåi 18 trôû leân ñöôïc ñöa sang Vieät Nam, lao ñaàu vaøo traän maïc, roài bò töû traän ngaøy caøng moät nhieàu. Ñaàu naêm 1969, sau khi nhaäm chöùc toång thoáng khoâng bao laâu, Richard Nixon ñaõ coù keá hoaïch bí maät ñeå giuùp Hoa Kyø ruùt chaân khoûi vuõng laày chieán tranh ôû Vieät Nam.
Nhöng söï vieäc lui binh ñaõ chaúng deã daøng nhö chaùnh phuû Hoa Kyø haèng mong muoán. Thaät söï luùc ñoù Hoa Kyø ñaõ bò keït vaøo moät tröôøng hôïp khoù khaên xoay sôû. Caâu noùi "muoán ñeán thì ñeán vaø muoán ñi thì ñi" khoâng aùp duïng ñöôïc taïi thôøi ñieåm naøy bôûi vì neáu ngöôøi Myõ ra ñi, hoï chæ muoán ra ñi trong danh döï.
Naêm 1965 quaân ñoäi Hoa Kyø ñoå boä leân baõi bieãn Ñaø Naüng oai phong laãm lieät, coù caùc thieáu nöõa Vieät Nam baän aùo daøi traéng duyeân daùng choaøng caùc voøng hoa danh döï leân coå aùo ngöôøi chieán binh. Nhöng baây giôø laø naêm 1969, sau khi bò quaân Coäng Saûn "choaøng voøng hoa Teát Maäu Thaân" vaøo ñaàu naêm 1968, ngöôøi Myõ laïi caûm thaáy nhö bò xuùc phaïm neáu phaûi duøng danh töø "de-americanization." Danh töø naøy döôøng nhö mang moät yù nghóa ñen toái dieãn taû söï meät moûi cuûa hoï taïi Vieät Nam. Löïc löôïng huøng binh cuûa Hoa Kyø vôùi chieán thaéng laãy löøng trong Ñeä Nhò Theá Chieán, ñaùnh tan Ñöùc Quoác Xaõ, san baèng nöôùc Phuø Tang, coù löïc löôïng Haûi Quaân voâ cuøng maïnh meõ, Khoâng Quaân vôùi caùc phaùo ñaøi B-52 gheâ hoàn, quaân boä chieán vôùi xe taêng vaø hoûa tieån toái taân, Thuûy Quaân Luïc Chieán löøng danh khaép theá giôùi, maø giôø ñaây laïi phaûi ruùt chaân khoûi Vieät Nam vôùi chieâu baøi "de-americanizing the war" hay sao? Vì theá, khoâng muoán chaáp nhaän söï beõ baøng, khoâng muoán ñeå loä söï meät moûi tröôùc caëp maét soi moùi cuûa theá giôùi, vaø vì danh döï vaø sæ dieän quoác gia, chaùnh phuû Hoa Kyø muoán xöû duïng danh töø "vietnamization" nhö ñeå noùi vôùi dö luaän raèng: "Cuoäc chieán ñaõ ñeán luùc caàn phaûi ñöôïc Vieät-Nam-Hoùa."
Ñoái vôùi caùc giôùi chöùc cao caáp daân söï Hoa Kyø, ñaây laø moät maùnh khoeù cöïc kyø lôïi haïi treân canh baïc xì pheù chính trò. Sau nhieàu naêm laâm traän, Hoa Kyø ñaõ bò hao toån raát nhieàu. Töø caùc con soá dollar baïc tyû cho ñeán caùc con soá töû vong leân ñeán haøng vaïn treân chieán tröôøng Vieät Nam, ngöôøi Myõ ñaõ khoâng thaâu hoaïch ñöôïc gì ñaùng keå ngoaïi tröø moät vaøi traän ñaùnh lôùn cuøng vôùi moät chieán dòch "vöøa ñaùnh vöøa ñaøm" (bombing while negotiating) trieàn mieân voâ hieäu quaû. Baéc Vieät tuy phaûi chòu nhieàu haïi naëng neà qua nhöõng phi vuï doäi bom cuûa Hoa Kyø, nhöng laïi khoâng bò hoaøn toaøn guïc ngaõ. Hoa Kyø quaù nhaân ñaïo, khoâng daùm doäi bom tieâu dieät caùc cô sôû quaân söï maø quaân Coäng Saûn thieát laäp trong vuøng ñoâng ñuùc daân cö. Hoa Kyø cuõng quaù "reùt" moãi khi nghó ñeán vieäc Trung Coäng seõ nhaûy vaøo can thieäp neáu gaõ ñaøn em Baéc Vieät cuûa Trung Coäng bò Hoa Kyø doäi bom cho tôi bôøi hoa laù. Hình aûnh haøng traêm ngaøn quaân Trung Coäng ñoå qua bieân giôùi ñeå ñaùnh baät quaân ñoäi Lieân Hieäp Quoác chaïy veà mieàn Nam cuûa Ñaïi Haøn (Korea) hoài ñaàu thaäp nieân 1950 ñaõ laøm cho caùc giôùi chöùc cao caáp daân söï Hoa Kyø sôï haõi. Do ñoù, chaùnh phuû Myõ chaúng mong moûi gì hôn laø seõ ñi ñeán moät giaûi phaùp ñaøm phaùn, töùc laø Baéc Vieät seõ ngoan ngoaõn höùa raèng "seõ chaúng bao giôø xaâm chieám mieàn Nam."
Trong khoaûng thôøi gian 5 naêm töø 1965 ñeán nay, con soá töû vong cuûa Hoa Kyø moãi naêm moät taêng daàn maø tieán trình cuûa cuoäc chieán vaãn coøn nhö keùo daøi voâ taän. Vaøo naêm 1969, soá binh só Myõ hieän dieän taïi Vieät Nam ñaõ leân ñeán cao ñieåm vôùi 540,000 ngöôøi. Haøng trieäu-trieäu ñoâ la laïi tieáp tuïc ñöôïc ñoå theâm vaøo cuoäc chieán, soá binh só bò cheát vaø bò thöông caøng ngaøy caøng nhieàu, vaø ñeán luùc naøy -- naêm 1969 -- thì Hoa Kyø ñaõ baét ñaàu thaám meät vaø muoán thoaùi ly khoûi chieán tranh. Nhöng ruùt lui baèng caùch naøo? Phaûi ra ñi baèng caùch naøo maø ñaát nöôùc khoâng bò beõ baøng vaø quaân ñoäi seõ chaúng bò maëc caûm? Treân phöông dieän taâm lyù, neáu phaûi duøng ñeán danh töø "de-americanization" ñeå noùi ñeán vieäc lui binh thì keå nhö laø ngöôøi ñaùnh baïc ñaõ thua vaø ñang muoán cuoán chieáu. Ñeå che maét theá gian, ñeå ñaùnh löøa dö luaän, vaø ñeå ñöôïc ruùt lui trong nieàm danh töï neân Hoa Kyø ñaønh phaûi noùi raèng, "Chöông trình Vieät-Nam-Hoùa ñöôïc thieát laäp ñeå cuoäc chieán naøy coù theå giao laïi cho quaân ñoäi Vieät Nam Coäng Hoøa."
Nhöng thaät söï laäp luaän naøy hoaøn toaøn sai beùt. Keå töø naêm 1954 khi Vieät Nam bò chia ñoâi vôùi hai mieàn Nam Baéc, haøng chuïc ngaøn quaân daân mieàn Nam ñaõ cheát trong noã löïc chieán ñaáu choáng laïi söï xaâm laêng cuûa quaân Coäng Saûn mieàn Baéc. Töø ôû nhöõng traän ñaùnh ñaãm maùu khoác lieät ôû AÁp Baéc (1963), Ñoàng Xoaøi (1965), Bình Giaû (1964), cho ñeán Teát Maäu Thaân naêm 1968 taïi caùc maët traän khoùi löûa nhö Saigon, Quaûng Trò, Hueá, vaø Khe Sanh... quaân ñoäi Vieät Nam Coäng Hoøa (VNCH) ñaõ chieán ñaáu thaät nhieàu vaø thaät duõng maõnh. Caùc binh só mieàn Nam Vieät Nam vôùi suùng ñaïn treân vai, traùch nhieäm trong loøng, cuøng nieàm danh döï ghi taïi phuø hieäu theâu treân vai aùo, coù khi naøo hoï ñaõ daùm nghó raèng "binh só Myõ seõ chieán ñaáu vaø seõ cheát cho chuùng toâi." Khoâng, hoaøn toaøn laø khoâng. Trong cuoäc toång taán coâng cuûa Vieät Coäng naêm naêm 1968, ai ñaõ cöùu Saigon thoaùi khoûi côn ñaïi naïn, neáu khoâng phaûi laø caùc löïc löôïng Bieät Ñoäng Quaân VNCH? ÔÛ mieàn Trung, nhöõng binh chuûng naøo ñaõ ñoå maùu ñeå taùi chieám Hueá vaø Quaûng Trò, neáu khoâng phaûi laø caùc binh chuûng Nhaûy Duø vaø Thuûy Quaân Luïc Chieán (TQLC) VNCH? Taïi maët traän Khe Sanh, 200 tay suùng muõ Naâu naøo ñaõ traán giöõ cöûa aûi phía Ñoâng cuûa caên cöù vaø ñaõ 3 laàn ñaåy lui caùc ñôït cöôøng taäp bieån ngöôøi cuûa Coäng quaân? (Veà sau naøy, chöùng tích chieán ñaáu cuûa quaân ñoäi Vieät Nam Coäng Hoøa laïi coøn ñöôïc ghi laïi ôû caùc trang söû Cam Boát naêm 1970, Haï Laøo 1971, Muøa Heø Ñoû Löûa 1972, quaàn ñaûo Hoaøng Sa 1974, vaø nhöõng traän chieán sau cuøng trong naêm 1975).
Nhöng baây giôø laø 1969, caùc giôùi chöùc cao caáp daân söï taïi Hoa Kyø muoán xöû duøng danh töø "vietnamization" nhö moät taám khieâng haàu che laáp söï meät moûi vaø nieàm beõ baøng ñeå ñöôïc lui binh trong danh döï sau 5 naêm daøi chieán ñaáu (1965-69). Khoâng moät quaân nhaân mieàn Nam Vieät Nam naøo muoán thaáy caùc binh só Myõ phaûi cheát cho mình. Khoâng moät quaân nhaân Vieät Nam Coäng Hoøa naøo muoán thaáy caûnh ngöôøi daân taïi Hoa Kyø bò maát ñi thaân nhaân, beø baïn, hoaëc thaân quyeán cho moät cuoäc chieán xa laï caùch nöûa voøng traùi ñaát. Nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam Vieät Nam ñeàu raát bieát ôn veà nhöõng söï giuùp ñôõ treân phöông dieän vuõ khí cuõng nhö vôùi söï hy sinh ñaày yù nghóa cuûa haøng ngaøn binh só Hoa Kyø. Nhöng ñoái vôùi hoï, nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam Vieät Nam, ñeàu hieåu roõ raèng danh töø "vietnamization" thaät söï ñaõ ñöôïc hình thaønh vaø ñònh nghóa vaøo naêm 1954 khi quaân ñoäi cuûa hoï baét ñaàu choáng laïi söï xaâm laêng cuûa quaân Baéc Vieät. Vaø söï chieán ñaáu naøy, coäng vôùi söï hy sinh cuûa khoâng bieát bao nhieâu binh só VNCH, ñaõ khôûi nguoàn vaø keùo daøi hôn moät thaäp nieân tröôùc khi löïc löôïng boä chieán ñaàu tieân Hoa Kyø ñoå boä vaøo Vieät Nam naêm 1965.
20 thaùng 1
Richard Nixon nhaäm chöùc Toång Thoáng Hoa Kyø. Caùc vaán ñeà chaùnh saùch an ninh quoác gia ñöôïc phuï traùch bôûi Tieán Só Henry Kissinger. Cuõng trong ngaøy naøy, Sö Ñoaøn 3 Thuûy Quaân Luïc Chieán Hoa Kyø taán coâng vaøo caên cöù 611 cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät naèm gaàn bieân giôùi Vieät-Laøo, tieâu huûy nhieàu kho döï tröõ nhieân lieäu vaø vuõ khí cuûa Coäng quaân.
-
Nghò Quyeát 71 cuûa Trung Öông Ñaûng keâu goïi cuoäc taán coâng caùc caên cöù cuûa Hoa Kyø treân laõnh thoå Nam Vieät Nam. Ñaây laø moät quyeát ñònh cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät nhaèm "thöû löûa" vôùi chaùnh phuû cuûa taân toång thoáng Richard Nixon.
22 thaùng 2
Coäng Saûn ñoàng loaït taán coâng vaøo 125 muïc tieâu, vaø phaùo kích 400 nôi khaùc, treân laõnh thoå Nam Vieät Nam. Möùc ñoä taán coâng laàn naøy tuy nheï hôn chieán dòch Toång Coâng Kích - Toång Khôûi Nghóa cuûa 1968, nhöng cuõng gaây ñöôïc tieáng vang quaân söï nho nhoû. Trong vaøi traän ñaùnh, Coäng quaân coù xöû duïng ñôn vò caáp lôùn côõ trung ñoaøn, nhöng haàu nhö caùc cuoäc taán coâng ñeàu bò thaát baïi. Trong naêm naøy, tính ñeán ngaøy 1 thaùng 7, ñaõ coù 20,000 quaân Coäng Saûn ra ñaàu thuù (David Phillipson, Vietnam At War 1946-75 , tr.591 ).
3 thaùng 3
Traän xa chieán duy nhaát giöõa Hoa Kyø vaø Coäng Saûn Baéc Vieät ñaõ xaûy ra taïi caên cöù quaân söï ôû Beát Heát gaàn vuøng Tam Bieân (Vieät-Mieân-Laøo). Quaân Baéc Vieät xöû duïng 5 chieán xa PT-76 vaø 6 chieác thuoäc loaïi BMP-40. Phía beân Hoa Kyø, hoûa löïc thieát giaùp goàm nhöõng chieán xa haïng naëng loaïi M-48 Patton. Trong traän naøy, Ñaïi Ñoäi Thieát Giaùp Bravo döôùi quyeàn chæ huy cuûa Ñaïi UÙy John Stoval ñaõ ñaåy lui cuoäc taán coâng cuûa ñòch quaân, baén haï 2 chieán xa PT-76 vaø 1 chieác BMP-40.
15-18 thaùng 3
Ngaøy 15 thaùng 3 , Vieät Coäng phaùo 5 hoûa tieån vaøo thuû ñoâ Saigon. Ñeå traû ñuõa, ngaøy 18 thaùng 3 , phaùo ñaøi B-52 Hoa Kyø doäi bom caên cöù 353 cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät ôû gaàn bieân giôùi Vieät-Mieân. Caùc phi vuï thaùm thính cho thaáy nhieàu kho nhieân lieäu cuûa Coäng quaân phaùt noå vaø boác chaùy. Cuõng trong ngaøy naøy, moät löïc löôïng hoãn hôïp Vieät-Myõ môû cuoäc haønh quaân caøn queùt trong moät vuøng roäng lôùn khoaûng 33 square-miles (77 km vuoâng) taïi ñoàn ñieàn cao su Michelin gaàn Daàu Tieáng, caùch bieân giôùi Vieät-Mieân khoâng xa. Veà sau naøy, Tröông Nhö Taûng -- moät vieân chöùc cao caáp cuûa Maët Traän Giaûi Phoùng Mieàn Nam (MTGPMN) -- ñaõ ghi laïi trong moät quyeån saùch raèng tình baùo Hoa Kyø döôøng nhö ñaõ ñoaùn ñöôïc Boä Chæ Huy cuûa Cuïc Trung Öông Vieät Coäng Mieàn Nam naèm taïi khu vöïc naøy, neân ñaõ xöû duïng B-52 ñeå doäi bom vaø môû cuoäc haønh quaân vaøo ngaøy 18 thaùng 3. Sau ñoù, caùc vieân chöùc Vieät Coäng cao caáp phaûi rôøi boû caên cöù naøy vaø di chuyeån veà moät caên cöù bí maät khaùc naèm saâu trong laõnh thoå Cam Boát (David Phillipson, Vietnam At War 1946-75 , tr.594 ).
28 thaùng 3
Trong moät phieân hoïp vôùi Hoäi Ñoàng An Ninh Quoác Gia, Töôùng Goodpaster, phuï taù cuûa Töôùng Abrams, cho yù kieán raèng, "Chuùng ta saép ñi ñeán giai ñoaïn bôùt-Myõ-hoùa cuoäc chieán." Nhöng oâng Melvin Laird, Boä Tröôûng Quoác Phoøng laïi noùi, "Toâi ñoàng yù, nhöng toâi khoâng thích danh töø 'bôùt-Myõ-hoùa' cuûa anh. Chuùng ta caàn moät töø ngöõ khaùc nhö laø Vieät-Nam-Hoùa." Toång Thoáng Nixon coù maët taïi luùc ñoù ñoät nhieân xen vaøo, "YÙ kieán hay ñoù, anh Melvin." Vaø keå töø ñoù trôû ñi, danh töø "Vieät-Nam-Hoùa" (Vietnamization -- hoaëc Vietnamizing the war) ñöôïc duøng thay vì danh töø "bôùt-Myõ-hoùa" (de-Americanization hoaëc de-Americanizing the war).
Thaùng 4
Quaân soá Hoa Kyø taïi Vieät Nam toång coäng 543,400 ngöôøi. Ñaây laø con soá cao nhaát veà söï hieän dieän cuûa quaân ñoäi Myõ trong chieán tranh Vieät Nam.
Taøi Lieäu Hình AÛnh : Binh só VNCH xung phong vaøo giaûi toûa moät caên nhaø ñang bò Vieät Coäng chieám giöõ.
Thaùng 5
Coäng Saûn Baéc Vieät bao vaây traïi Löïc Löôïng Ñaëc Bieät taïi Beán Heát. Cuoäc vaây haõm keùo daøi ñeán cuoái thaùng 6 vôùi nhieàu traän coâng kích lôùn nhoû. Ngaøy 25 thaùng 6, quaân Baéc Vieät ruùt lui vì khoâng chieám noåi cöù ñieåm naøy.
6 thaùng 5
Löïc löôïng truù phoøng taïi caên cöù Camp Carolyn ñaåy lui moät ñôït taán coâng cuûa moät tieåu ñoaøn Coäng Saûn (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.146 ).
10 thaùng 5
Trong moät cuoäc haønh quaân tröïc thaêng vaän, 3 tieåu ñoaøn boä chieán thuoäc Sö Ñoaøn 101 Nhaûy Duø Hoa Kyø nhaûy vaøo Caên Cöù 611 cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät ôû gaàn bieân giôùi Vieät-Laøo.
11 thaùng 5
Ñuïng ñoä naëng giöõa quaân ñoäi Hoa Kyø vaø Coäng Saûn Baéc Vieät taïi nuùi AÁp Bia, moät ñòa danh noåi tieáng trong chieán tranh Vieät Nam qua bieät danh "Hamburger Hill" , hoaëc "Ñoài 937." Trong traän naøy, 56 quaân nhaân Myõ hy sinh, phía Baéc Vieät coù 610 boä ñoäi töû traän.
11-12 thaùng 5
Trong ngaøy naøy, Vieät Coäng môû moät cuoäc toång phaùo kích vaøo 212 muïc tieâu trong laõnh thoå Nam Vieät Nam.
14 thaùng 5
Trong moät buoåi thuyeát trình, Toång Thoáng Nixon loaïi boû moät ñieàu kieän quan troïng maø ñaõ ñöôïc neâu leân trong caùc cuoäc thöông thuyeát tröôùc ñaây. Ñoù laø vieäc ñoøi hoûi Baéc Vieät phaûi ruùt heát quaân khoûi laõnh thoå Nam Vieät Nam tröôùc khi Hoa Kyø ruùt quaân veà nöôùc. Ngöôïc laïi laàn naøy, oâng chæ ñoøi hoûi quaân ñoäi cuûa hai beân (Baéc Vieät vaø Hoa Kyø) seõ ñoàng loaït ruùt quaân, vaø caùc cuoäc ruùt quaân seõ ñöôïc giaùm saùt bôûi nhöõng hoäi ñoaøn trung laäp quoác teá. Ngoaøi ra, Toång Thoáng Nixon cuõng nhaéc ñeán moät giaûi phaùp "baàu cöû" ñeå giaûi quyeát vuõng laày chieán tranh Vieät Nam. Ñaây laø moät nhöôïc ñieåm troïng heä trong chaùnh saùch chính trò ngoaïi giao cuûa chaùnh phuû Hoa Kyø.
25-31 thaùng 5
Ngaøy 25 thaùng 5, Tieåu Ñoaøn 11 Bieät Ñoäng Quaân VNCH ñöôïc tröïc thaêng vaän ñeán Ñoài 882, caùch thò xaõ Dakto (thuoäc tænh Kontum) 15 km veà höôùng Taây Nam. Vaøo buoåi chieàu, hai ñaïi ñoäi Bieät Ñoäng Quaân chaïm suùng maïnh vôùi ñòch quaân. Cuoäc giao tranh keùo daøi gaàn hai giôø ñoàng, quaân Baéc Vieät thaùo chaïy. Ngaøy hoâm sau, 26 thaùng 5 , Tieåu Ñoaøn 11 Bieät Ñoäng Quaân VNCH tieáp tuïc truy kích löïc löôïng Coäng Saûn. Ñuïng ñoä maïnh veà höôùng Ñoâng cuûa Ñoài 882. Traän ñaùnh xaùp laù caø ñaãm maùu xaûy ra. Quaân Baéc Vieät xöû duïng B-40 baén tröïc xaï. Tröïc thaêng voõ trang AH-1 Cobra vaø oanh taïc cô F-4 Phantom ñöôïc göûi ñeán yeåm trôï cho caùc binh só VNCH. Chieán tröôøng keát thuùc, Bieät Ñoäng Quaân luïc soaùt khu vöïc chieán ñaáu trong hai ngaøy qua, hoï tìm thaáy 262 töû thi Coäng Saûn. Ngaøy 28 thaùng 5 , cöôøng ñoä phaùo kích cuûa Coäng quaân giaûm bôùt, moät soá tröïc thaêng ñaùp xuoáng Ñoài 882 ñeå di taûn moät soá thöông binh. Chieàu 29 thaùng 5 , quaân Baéc Vieät phuïc kích hai tieåu ñoaøn Bieät Ñoäng Quaân 11 vaø 23. Cuoäc chaïm suùng keùo daøi suoát ñeâm, hoûa löïc phaùo binh cuûa VNCH vaø Hoa Kyø töø xa chuïp xuoáng yeåm trôï. Ngaøy 31 thaùng 5 , Tieåu Ñoaøn 23 BÑQ an toaøn ruùt lui veà caên cöù, nhöng Tieåu Ñoaøn 11 BÑQ vaãn coøn bò keït ôû trong röøng. Ngaøy 1 thaùng 6 , quaân Coäng Saûn bao vaây vaø ñaùnh bieån ngöôøi töø moïi phía. Caùc binh só Bieät Ñoäng Quaân VNCH chieán ñaáu ñeán gaàn heát ñaïn, nhöng nhôø coù caùc oanh taïc cô F-4 Phantom vaø tröïc thaêng voõ trang AH-1 Cobra yeåm trôï neân caùc caùc vò trí cuûa hoï khoâng bò traøn ngaäp. Ñeâm hoâm ñoù caùc binh só VNCH thu löôïm suùng AK-47 cuøng ñaïn döôïc treân xaùc cheát ñòch quaân roài quyeát töû chieán ñeå môû ñöôøng maùu thoaùt khoûi voøng vaây. Hoï khoâng ñeå laïi moät thöông binh naøo. Taát caû ñeàu ñöôïc dìu daét hoaëc coõng, keå caû moät coá vaán Myõ bò thöông traàm troïng. Möôøi giôø saùng ngaøy 1 thaùng 6, Tieåu Ñoaøn 11 Bieät Ñoäng Quaân veà ñeán vuøng ñaát an toaøn. (Ñaëc San KBC soá 19 , Nhaø Xuaát Baûn Tuù Quyønh, tr.86
8 thaùng 6
Trong moät cuoäc hoïp thöôïng ñænh taïi ñaûo Midway, Toång Thoång Nixon thoâng baùo cho Toång Thoáng Thieäu boán ñieåm quan troïng trong chaùnh saùch cuûa Hoa Kyø taïi Vieät Nam: 1) ruùt quaân ñoäi Myõ veà nöôùc, 2) "Vieät Nam Hoùa Chieán Tranh", 3) cuûng coá löïc löôïng ñoàng minh, vaø 4) thöông thuyeát cuøng Coäng Saûn. OÂng cho bieát seõ laäp töùc tieán haønh vieäc ruùt 25,000 binh só Myõ khoûi Vieät Nam.
10 thaùng 6
Chaùnh Phuû Caùch Maïng Laâm Thôøi (CPCMLT) ñöôïc thaønh laäp trong nhöõng vuøng do Vieät Coäng kieåm soaùt taïi mieàn Nam Vieät Nam. Ñaây laø moät "chaùnh phuû ma giaùo" ñöôïc Baéc Vieät taïo döïng ñeå ñaùnh löøa dö luaän theá giôùi, vaø tieän vieäc tuyeân truyeàn cho coâng cuoäc xaâm laêng mieàn Nam.
15 thaùng 7
Toång Thoáng Nixon göûi thö cho Hoà Chí Minh ñeà nghò xuùc tieán caùc vieäc thöông thuyeát.
17.8 ñeán 1.9
Ngaøy 17 thaùng 8 hai ñaïi ñoäi lính Myõ bò moät trung ñoaøn Coäng Saûn Baéc Vieät bao vaây taïi thung luõng Queá Sôn, 25 miles (40 km) veà phía Nam cuûa Ñaø Naüng. Ngaøy 19 thaùng 8 moät tröïc thaêng Hoa Kyø bò baén rôi. Traän chieán keùo daøi gaàn hai tuaàn vaø chaám döùt vaøo ngaøy 1 thaùng 9 khi löïc löôïng giaûi toûa baét tai ñöôïc vôùi hai ñaïi ñoäi bò bao vaây. (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.147 ).
3 thaùng 9
Hoà Chí Minh qua ñôøi. Toân Ñöùc Thaéng, moät nhaân vaät giaø nua 81 tuoåi leân naém chöùc chuû tòch. Moät soá töôùng laõnh Coäng Saûn khaùc nhö Voõ Nguyeân Giaùp, Leâ Duaån, Phaïm Vaên Ñoàng, vaø Tröôøng Chinh cuõng ñöôïc ñöa vaøo naém giöõ nhöõng chöùc vuï then choát cuûa chaùnh quyeàn Baéc Vieät.
1.11 ñeán 4.12
Ngaøy 1 thaùng 11 , Coäng Saûn Baéc Vieät phaùo kích haøng ngaøn quaû ñaïn ñuû loaïi vaøo caùc tieàn ñoàn Annie, Susan, vaø Kent trong vuøng Bu Prang. Ngaøy 2 thaùng 11 , ñeå baûo toaøn löïc löôïng, quaân truù phoøng ñöôïc leänh trieät thoaùi ñeå taêng cöôøng cho caùc khu vöïc khaùc ôû tænh Quaûng Ñöùc. Saùng ngaøy 3 thaùng 11 , moät trung ñoaøn phaùo Coäng Saûn phaùo kích vaø ba trung ñoaøn boä ñoäi taán coâng caên cöù Bu Prang. Caên cöù naøy ñöôïc traán giöõ bôûi 500 binh só Bieät Kích Quaân Bieân Phoøng VNCH (coøn ñöôïc goïi laø Daân Söï Chieán Ñaáu) vaø 50 binh só thuoäc Löïc Löôïng Ñaëc Bieät Hoa Kyø. Traän chieán khoác lieät keùo daøi hai thaùng tröôøng. Boä ñoäi Baéc Vieät phaùo kích vaø môû nhieàu ñôït taán coâng bieån ngöôøi nhöng vaãn khoâng ñaùnh ñoå ñöôïc söùc khaùng cöï döõ doäi cuûa quaân truù phoøng. Khoâng Quaân Hoa Kyø vaø VNCH bay nhieàu phi vuï hieåm ngheøo ñeå trôï cho caên cöù Bu Prang. Cuoäc chieán keùo daøi ñeán ngaøy 4 thaùng 12 thì chaám döùt. Quaân Coäng Saûn bò thieät haïi naëng vaø ruùt lui khoûi chieán tröôøng. Caên cöù Bu Prang hoaøn toaøn ñöôïc giaûi toûa.
Soá töû vong vaø thöông vong trong naêm 1969
Hoa Kyø : 9,249 töû thöông, 69,043 bò thöông, 112 maát tích. Vieät Nam Coäng Hoøa : taøi lieäu khoâng phoå bieán. Coäng Saûn : 152,842 töû thöông, bò thöông khoâng roõ (Edgar O'Ballance, The War In Vietnam 1954-73, tr.146 ).
