Cuµc xâm lång cüa quân B¡c Vi®t không phäi chï ði thÆng mµt ð߶ng dài t× B¡c Vi®t qua sông Bªn Häi · Vî Tuyªn 17 r°i xuôi xu¯ng mi«n Nam. Cuµc xâm lång cüa quân B¡c Vi®t ðã không ð½n s½ và d dàng nhß thª. K¬ t× nåm 1959, B¡c Vi®t ðã b¡t ð¥u thiªt l§p mµt h® th¯ng v§n chuy¬n ði t× B¡c vào Nam. H® th¯ng này chÕy dài xuyên qua r×ng già, núi ð°i, và sông ngòi · cä ba qu¯c gia Vi®t, Miên, và Lào. TÕi Lào, quân Cµng Sän t§p trung nhi«u binh ðoàn mÕnh m¨ ðþi d¸p t¤n công vào mi«n Trung ð¬ chia ðôi lãnh th± Vi®t Nam Cµng Hòa (VNCH). — mi«n Nam, g¥n biên gi¾i Vi®t-Miên (Miên: Cam B¯t), quân Cµng Sän thiªt l§p nhi«u cån cÑ quân sñ bí m§t. Các kho chÑa quân døng, thu¯c men, thñc ph¦m, xe cµ, v.v. ð«u ðßþc canh gác c¦n m§t và liên tøc bäo trì ð¬ y¬m trþ các lñc lßþng Cµng Sän ðóng quân trong lãnh th± Cam B¯t. Nåm 1970, hai qu¯c gia Hoa KÏ và Vi®t Nam Cµng Hòa ð«u ð°ng ý m· cuµc hành quân ðÕi quy mô tiêu di®t các h§u c¥n (cån cÑ) cüa quân B¡c Vi®t trong lãnh th± Cam B¯t.
Trong khi ðó tÕi Cam B¯t, chánh phü Hoàng Gia g£p nhi«u khó khån nµi bµ. Hoàng thân Norodom Sihanouk phäi ð¯i ð¥u v¾i hai lñc lßþng lþi hÕi là quân Khmer Ðö (Cµng Sän Cam B¯t) và Cµng Sän B¡c Vi®t Nam ðóng quân trên lãnh th± Cam B¯t). Chánh sách cüa ông Sihanouk "nØa tr¡ng nØa ðen." Ông không thân Cµng Sän, nhßng cûng không dám thÆng tay ðánh Cµng Sän. Ông biªt ðßþc quân B¡c Vi®t bí m§t cho hàng chøc ngàn bµ ðµi xâm nh§p Nam Vi®t Nam qua các nëo ð߶ng trong lãnh th± Cam B¯t, nhßng ông lÕi không mÕnh m¨ lên tiªng phän ð¯i. Ngßþc lÕi, ông Sihanouk ðã làm ng½ ð¬ m£c cho bµ ðµi B¡c Vi®t tung hoàng trên lãnh th± cüa qu¯c gia ông.
Tháng 3 nåm 1970, lþi døng lúc ông Sihanouk sang Pháp ð¬ chæa b®nh ðau gan, Thü Tß¾ng Lon Nol ðÑng lên l§t ð± chánh phü. Ông Lon Nol xu¤t thân t× trong quân ðµi Hoàng Gia, và vì là mµt ng߶i ch¯ng Cµng tri®t ð¬ nên ông ðã không ch¤p nh§n vi®c bµ ðµi B¡c Vi®t dùng lãnh th± Cam B¯t ð¬ làm bàn ðÕp cho công cuµc xâm lång. Sau khi lên c¥m quy«n, Thü Tß¾ng Lon Nol l§p tÑc ra l®nh cho quân ðµi Hoàng Gia m· các cuµc t¤n công vào các v¸ trí ðóng quân cüa bµ ðµi B¡c Vi®t. Nhßng trên phß½ng di®n quân s¯ và höa lñc, quân ðµi cüa Thü Tß¾ng Lon Nol không bì ðßþc v¾i kë thù. Quân B¡c Vi®t và quân Khmer Ðö ðßþc trang b¸ t¯i tân, và có nhi«u tay súng h½n quân ðµi chánh phü. Ngoài ra, cä hai lñc lßþc Cµng Sän B¡c Vi®t và Khmer Ðö ð«u ph¯i hþp ch£t chë ð¬ tr· thành mµt lñc lßþng quân sñ vô cùng hùng h§u trên ð¤t miên. Trong mµt cuµc phän công to l¾n, quân Cµng Sän B¡c Vi®t v¾i quân s¯ t× 40 ðªn 50,000 ðánh th¯c t× Ðông sang Tây. Cuµc phän công này ðßa Cµng quân h÷ ðªn g¥n thü ðô Phnom Penh. N«n an ninh cüa chánh phü Lon Nol lúc ¤y b¸ ðe d÷a tr¥m tr÷ng (David Phillipson, Vietnam At War, The History 1945-75, tr.624).
Ъn ngày 3 tháng 5, nhi«u kho quân døng bí m§t cüa quân Cµng Sän b¡t ð¥u b¸ khám phá. Ðü thÑ loÕi vû khí và ðÕn dßþc b¸ t¸ch thu. Các h¥m h¯, nhà dßÞng thß½ng, và khu hu¤n luy®n dã chiªn ð«u b¸ phá hüy. Cuµc hành quân vào lãnh th± Cam B¯t kªt thúc vào cu¯i tháng Sáu v¾i quân ðµi Hoa KÏ kh·i ð¥u cuµc lui binh, sau ðó ðªn các ð½n v¸ VNCH l¥n lßþt rút lui theo thÑ tñ. Chiªn d¸ch càn quét m§t khu Cµng Sän ðã thành công mÛ mãn. Nhi«u ð½n v¸ Cµng Sän B¡c Vi®t b¸ ðánh tan nát, phäi g¤p gáp bö chÕy và không k¸p tiêu hüy nhæng tài li®u t¯i m§t cüa h÷. Thêm vào ðó, lñc lßþng ð°ng minh cûng tìm ðßþc nhi«u cån cÑ quân sñ bí m§t cüa quân B¡c Vi®t trong lãnh th± Cam B¯t. V« ph¥n chiªn lþi ph¦m, h÷ t¸ch thu ðßþc 23,000 loÕi vû khí cá nhân (ðü trang b¸ cho 74 ti¬u ðoàn Cµng Sän B¡c Vi®t), 2,500 vû khí cµng ð°ng (ðü trang b¸ cho 25 ti¬u ðoàn), 16,700,000 viên ðÕn cÞ nhö (ðü cho quân Cµng Sän tiêu dùng trong mµt nåm), 14 tri®u cân gÕo, 143,000 ðÕn cÞ l¾n (cho höa ti¬n, súng c¯i, súng không gi§t).
Quân еi Vi®t Nam Cµng Hòa
Quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa tång trß·ng lên ðªn khoäng 950,000 binh sî thuµc các quân chüng Häi, Løc, và Không Quân. Theo sñ nh§n xét cüa sØ gia Tom Carhart trong quy¬n Battles And Campaigns In Vietnam xu¤t bän vào nåm 1984, lñc lßþng Cµng Sän b¸ thua thi®t n£ng · th¶i ði¬m 1970 vì g£p phäi sñ chiªn ð¤u giöi giang cüa quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa. (Tom Carhart, Battles And Campaigns In Vietnam, tr.134).
Quân s¯ Cµng Sän
K¬ t× ð¥u nåm 1970, Cµng Sän tÕi Nam Vi®t Nam có 133,000 bµ ðµi chính quy B¡c Vi®t, v¾i 52,000 du kích cùng 58,000 phø lñc quân, t±ng cµng g°m 243,000 ng߶i. Lñc lßþng này ðßþc y¬m trþ b·i 84,000 quân Vi®t Cµng rãi rác · mi«n Nam. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.144).
Höa lñc Cµng Sän
Nga Sô và Trung Cµng tiªp tøc gia tång vi®n trþ cho B¡c Vi®t. Các loÕi vû khí chánh yªu g°m có 122 ly, höa ti¬n 107 ly, súng c¯i 82 ly, súng không gi§t 75 ly, súng ch¯ng xe tång RPG-2 và B-40, các ðÕi liên 14.5 ly và 12.7 ly, và m²i mµt quân nhân Cµng Sän thông th߶ng ð«u ðßþc trang b¸ súng tr߶ng tñ ðµng AK-47 v¾i loÕi ðÕn 7.62 ly. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.144).
Tháng 2
Bµ Trß·ng Qu¯c Phòng Hoa KÏ, ông M. Lair sang thåm Vi®t Nam. TÕi ðây ông ðã ð°ng ý cho Tß¾ng Abrams xØ døng höa lñc y¬m trþ cho Quân еi Vi®t Nam Cµng Hòa trong chiªn d¸ch hành quân tiêu di®t quân B¡c Vi®t trong lãnh th± Cam B¯t.
Tháng 3
Sß Ðoàn 26 Thüy Quân Løc Chiªn Hoa KÏ b¡t ð¥u rút quân khöi Vi®t Nam. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
18 tháng 3
Tß¾ng Lon Nol l§t ð± thái tØ Norodom Sihanouk, và lên c¥m quy«n v¾i chÑc v¸ Thü Tß¾ng. Ь phän ð¯i sñ hi®n di®n b¤t hþp pháp cüa hàng tråm ngàn bµ ðµi Cµng Sän B¡c Vi®t trên lãnh th± Cam B¯t, Thü Tß¾ng Lon Nol ra l®nh cho quân ðµi m· các cuµc t¤n công. Tuy nhiên, quân ðµi Hoàng Gia Cam B¯t chï có t±ng cµng 32,000 ng߶i. Quân B¡c Vi®t ch¯ng cñ mÕnh m¨. Các trøc lµ chính dçn v« thü ðô Nam Vang h¥u nhß b¸ c¡t ðÑt. Trong khi ðó lñc lßþng Kmer Ðö (Cµng Sän Cam B¯t ðßþc h² trþ b·i Trung Cµng) cûng gây áp lñc n£ng n« · nhi«u n½i trên lãnh th± Cao Miên.
Tháng 4
Sß Ðoàn 1 Bµ Binh Hoa KÏ b¡t ð¥u rút quân khöi Vi®t Nam. Læ Ðoàn 3, thuµc Sß Ðoàn 4 Bµ Binh, cûng b¡t ð¥u r¶i khöi Vi®t Nam. Ph¥n còn lÕi cüa sß ðoàn l¥n lßþt v« nß¾c vào khoäng tháng 12. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
Tháng 4 ðªn tháng 10
— Vùng 1 Chiªn Thu§t, Sß Ðoàn 101 Hoa KÏ m· chiªn d¸ch Texas Star càn quét hai tïnh Quäng Tr¸ và Th×a Thiên. Cuµc hành quân b¡t ð¥u vào tháng 4 và kªt thúc vào tháng 10. Khoäng 1,782 quân Cµng Sän b¸ hÕ. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.144).
13 tháng 4
Ngày 13 tháng 4 quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa vßþt biên gi¾i vào lãnh th± Cam B¯t ð¬ tiêu di®t các cån cÑ quân sñ bí m§t cüa Cµng Sän B¡c Vi®t. Cuµc hành quân mang tên Toàn Th¡ng 41 ðßþc ði«u ðµng dß¾i quy«n chï huy cüa Trung Tß¾ng в Cao Trí, Tß L®nh Quân Ðoàn 3. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.237).
13 tháng 4
Ngày 13 tháng 4 quân ðµi Vi®t Nam Cµng Hòa vßþt biên gi¾i và t¤n công vào các khu vñc t§p trung cüa quân Cµng Sän B¡c Vi®t. Cam B¯t. Chiªn d¸ch Toàn Th¡ng 41 ðßþc ði«u ðµng và chï huy b·i Trung Tß¾ng в Cao Trí, Tß L®nh Quân Ðoàn 3. Trong ðþt t¤n công ð¥u tiên này, Chiªn Ðoàn 225 (mµt thành ph¥n cüa Sß Ðoàn 25 Bµ Binh), Chiªn Ðoàn 318 Thiªt KÜ, và Chiªn Ðoàn 333 Bi®t еng Quân chia làm 3 mûi dùi càn quét vùng Cánh Thiên Th¥n (vùng Ngû Long thuµc qu§n Gò D¥u tïnh Tây Ninh). Sau ba ngày hành quân, quân B¡c Vi®t b¸ thi®t hÕi n£ng v¾i 700 bµ ðµi b¸ tiêu di®t trên tr§n ð¸a. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.237-8).
20 tháng 4
Trong mµt cuµc hành quân khác, 3 thiªt ðoàn và 3 ti¬u ðoàn Bi®t еng Quân VNCH càn quªt khu vñc ' QuÕ. Sau hai ngày ðøng ðµ, quân B¡c Vi®t bö chÕy và ð¬ lÕi nhi«u kho vû khí. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.238).
28 tháng 4
Thiªt Ðoàn 2, Thiªt Ðoàn 6, cùng các lñc lßþng иa Phß½ng Quân VNCH tr· lÕi khu vñc ' QuÕ, nhßng không có ðøng ðµ nào ðáng k¬. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.238).
29 tháng 4
Quân ðµi VNCH kh·i ð¥u cuµc hành quân Toàn Th¡ng 42 v¾i hai chi ðoàn Thiªt KÜ (thuµc Sß Ðoàn 5 và 25 Bµ Binh), mµt trung ðoàn cüa Sß Ðoàn 25 Bµ Binh, và Liên Ðoàn 2 Bi®t еng Quân v¾i t±ng cµng quân s¯ khoäng 8,700 ng߶i. T¤t cä ð«u ðßþc ð£t dß¾i quy«n chï huy cüa Thiªu Tß¾ng в Cao Trí. Ngay sau khi cuµc hành quân ðßþc khai din, mµt lñc lßþng khác g°m 4,300 binh sî cüa Sß Ðoàn 9 Bµ Binh, nåm chi ðoàn Thiªt KÜ, và mµt Liên Ðoàn Bi®t еng Quân cüa Quân Ðoàn 4 cûng ðßþc ði«u ðµng vào tr§n ð¸a. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.238-9).
1 tháng 5
Ðêm 30 tháng 4 ðªn sáng ngày 1 tháng 5, cuµc hành quân Toàn Th¡ng 43 b¡t ð¥u v¾i sñ ph¯i hþp cüa các lñc lßþng Vi®t-MÛ. Phía bên Hoa KÏ có sñ tham dñ cüa Sß Ðoàn 1 KÜ Binh Không V§n. Phía bên VNCH có các Sß Ðoàn 9, Sß Ðoàn 22, Sß Ðoàn 23, và Sß Ðoàn 25 Bµ Binh, ph¯i hþp cùng nåm liên ðoàn Bi®t еng Quân, læ ðoàn 3 Nhäy Dù, Thiªt Ðoàn 2 Thiªt Giáp, và mµt læ ðoàn Thüy Quân Løc Chiªn. T¤t cä ð«u ðßþc ð£t dß¾i quy«n chï huy cüa Chu¦n Tß¾ng R.L. Skoemaker (Tß L®nh Phó Sß Ðoàn 1 KÜ Binh Không V§n). (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.240). (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.146)
3-7 tháng 5
Các lñc lßþng Hoa KÏ tiªn vào Mimot b¡t tay v¾i các ð½n v¸ VNCH trong cuµc hành quân Toàn Th¡ng 42. Ngày 5 tháng 5 h÷ chiªm th¸ xã Snuol. Ngày 6 tháng 5, chiªn d¸ch Toàn Th¡ng 44 b¡t ð¥u. Sß Ðoàn 25 Bµ Binh Hoa KÏ m· cuµc hành quân càn quét Cån CÑ 354 cüa CSBV trong lãnh th± Cam B¯t v« phía Tây cüa tïnh Tây Ninh, và Læ Ðoàn 2 thuµc Sß Ðoàn 1 KÜ Binh Không V§n Hoa KÏ t¤n công Cån CÑ 351 cüa quân B¡c Vi®t cûng n¢m trong lãnh th± Cam B¯t (Tom Carhart, Battles And Campaigns In Vietnam, tr.144). Ngày 7 tháng 5 lñc lßþng Hoa KÏ khám phá ðßþc cån cÑ quân sñ vî ðÕi cüa Sß Ðoàn 7 Vi®t Cµng. TÕi cån cÑ này, quân Cµng Sän ðã thiªt l§p 182 công sñ chiªn ð¤u chÑa ðñng vô s¯ qu¥n áo, thñc ph¦m, thu¯c men, và quân døng. Ngoài ra, nhi«u bãi sØa chæa quân xa, nhà ån, sân t§p b¡n, l¾p h÷c, các trÕi chån nuôi gia súc, trên 300 loÕi xe cµ ðü loÕi, 30 t¤n gÕo, và h½n 7 t¤n b¡p cûng ðã ðßþc tìm th¤y. Các vû khí t¸ch thu g°m có 1,282 vû khí cá nhân, 202 vû khí cµng ðµng, 1.5 tri®u viên ðÕn cho các loÕi súng nhö, h½n 26 t¤n ch¤t n±, 22 thùng mìn ch¯ng cá nhân. Lñc lßþng Hoa KÏ ð£t tên cho cån cÑ này là The City. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.240-1).
8 tháng 5
Mµt cån cÑ khác n¢m cách The City khoäng 40 km v« phía Tây B¡c, theo hß¾ng Liên Tïnh Lµ 131, b¸ tìm th¤y. Cån cÑ này ðßþc ð£t tên Rock Island East chÑa ðñng khoäng 6.5 tri®u viên ðÕn phòng không, khoäng 500 ngàn viên ðÕn cho các loÕi súng nhö, và hàng ngàn höa ti¬n cùng nhi«u t±ng ðài ði®n thoÕi. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.241).
9 tháng 5
Quân ðµi VNCH m· cuµc hành quân CØu Long 1 v¾i møc ðích khai thông sông CØu Long t× Vi®t Nam ðªn Nam Vang (thü ðô Cam B¯t) ð¬ ðßa Vi®t ki«u h°i hß½ng. Mµt lñc lßþng ð£c nhi®m thüy bµ g°m 40 tàu cüa Häi Quân cùng các ð½n v¸ Thüy Quân Løc Chiªn VNCH ðã giúp chuy¬n v§n 40,000 ð°ng Vi®t ki«u t× Cam B¯t v« Vi®t Nam an toàn. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.241).
14 tháng 5
Chiªn d¸ch Bình Tây 2 ðßþc khai din. Sß Ðoàn 22 Bµ Binh VNCH cùng Læ Ðoàn 2 Thiªt KÜ VNCH t¤n công Cån CÑ 701 cüa quân B¡c Vi®t trong lãnh th± Cam B¯t. Cuµc hành quân kéo dài 2 tu¥n l. Quân ðµi VNCH tìm th¤y nhi«u kho chÑa quân døng, vû khí, thu¯c men, thñc ph¦m cüa quân B¡c Vi®t. (Tom Carhart, Battles And Campaigns In Vietnam, tr.146).
Cuµc hành quân CØu Long 2 và 3 ðßþc tiªn hành v¾i møc ðích càn quét khu vñc phía Nam Cam B¯t, và ð¬ y¬m trþ quân ðµi Cam B¯t thiªt l§p các cån cÑ quân sñ trong vùng. Chiªn d¸ch này kªt thúc vào ngày 30 tháng 6. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.241).
Tháng 7
Khoäng giæa tháng 7, lñc lßþng Hoa KÏ tÕi Vi®t Nam chï còn khoäng 298,600 binh sî cùng 39,900 Thüy Quân Løc Chiªn. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
30 tháng 6
Theo chï th¸ cüa T±ng Th¯ng Nixon, các lñc lßþng Hoa KÏ rút khöi Cam B¯t trß¾c ngày này. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.241).
22 tháng 7
Các lñc lßþng hành quân VNCH rút quân khöi lãnh th± Cam B¯t. (Nguyn ÐÑc Phß½ng, Nhæng Tr§n Ðánh L¸ch SØ Trong Chiªn Tranh Vi®t Nam 1963-75, tr.240).
Tháng 8
Sß Ðoàn 7 Thüy Quân Løc Chiªn Hoa KÏ b¡t ð¥u rút quân khöi Vi®t Nam. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
Tháng 9 ðªn tháng 10
Sß Ðoàn 101 Hoa KÏ ph¯i hþp cùng Sß Ðoàn 1 Bµ Binh VNCH trong chiªn d¸ch Jefferson Glenn · tïnh Th×a Thiên. Sau hai tháng hành quân, lñc lßþng ð°ng minh tiêu di®t 2,026 quân Cµng Sän. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.144).
Tháng 10
Læ Ðoàn 199 Light Infantry Brigrade r¶i Vi®t Nam tr· v« MÛ. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
Sß Ðoàn 25 Bµ Binh Hoa KÏ cûng tr· v« MÛ nµi trong nåm này. (Charles T. Kamps, Jr., History Of The Vietnam War, tr.143).
Kªt quä
Kªt quä cüa cuµc hành quân vào Cam B¯t trong nåm 1970 ðßþc sØ gia Tom Carhart ghi nh§n nhß sau:
Cµng Sän B¡c Vi®t: 11,369 chªt, 2,328 tù binh.
Vi®t Nam Cµng Hòa: 538 chªt, 3,009 b¸ thß½ng.
Hoa KÏ: 338 chªt, 1,525 b¸ thß½ng.
Chiªn lþi ph¦m do quân ðµi VNCH và Hoa KÏ thâu hoÕch: 25,000 vû khí ðü loÕi, 435 xe cµ ðü loÕi, hàng tri®u viên ðÕn nhö, hàng tråm ngàn loÕi ðÕn c¯i, höa ti¬n, hàng t¤n thu¯c men và thñc ph¦m.
(Tom Carhart, Battles And Campaigns In Vietnam, tr.137).